Burgers vullen staatskas, maar mogen niet het zoet
Het gaat goed met de BV Nederland. Er is een meevaller van €2,9 miljard. Vooral door fors hogere belastinginkomsten. Het navrante is dat de burger de verbetering niet merkt in zijn portemonnee.
Door Bert de JongAls rupsje-nooit-genoeg haalt de Belastingdienst veel meer geld binnen dan verwacht. Daarom gaat het goed met ’s rijks schatkist, maar biedt het huishoudboekje van de Nederlandse burgers amper extra ruimte. Ook de komende jaren niet, waarschuwen de rekenmeesters van het Centraal Planbureau. Voor de hele komende kabinetsperiode (2017-2021) rekent het CPB nu met 0,2 procent extra koopkracht.
Het wordt hoog tijd dat arbeid minder wordt belast, zegt professor Barbara Baarsma in Heerenveen. Als kroonlid van de Sociaal Economische Raad is zij onafhankelijk adviseur van de regering. Dit zou pas echt een aanjager van de economie zijn. Werknemers hebben zo meer te besteden, werkgevers hebben minder lasten en dus meer winst.
Ze ziet het al gebeuren. De meevaller van €2,9 miljard op de rijksbegroting van 2016 is prooi van de politici die onderhandelen over een nieuw kabinet. Het geld wordt met liefde ingezet voor extra zorg, voor onderwijs, voor defensie, voor klimaatdoelstellingen. Aflossing van de €481 miljard aan Nederlandse staatsschuld zou overigens ook kunnen, maar voor politici is dat niet sexy.
Geen cadeautjes
,,De miljardenmeevaller moeten we juist niet gebruiken om cadeautjes weg te geven’’, beklemtoont Baarsma. In haar genen zit Friese nuchterheid en zuinigheid. Haar voorouders leefden in Zwaagwesteinde. Veel beter is het volgens haar om te investeren in het verbeteren van de structuur van de economie. Het is nu de tijd om belangrijke hervormingen door te vuren, zodat ,,mensen zich rijker zullen gaan voelen’’.
Nederland is doorgeschoten als het gaat om het grote verschil tussen het bruto verdiende loon en wat er netto overblijft. Het is de loonheffing en de sociale premies, maar ook de verplichte lasten voor pensioen en zorgkosten. Het pijnlijke is dat het vrij besteedbaar inkomen niet vooruit gaat. De koopkracht blijft volgens het CPB in 2017 hangen rond 0. In 2016 was er kunstmatig een gemiddelde plus van 2,6 procent, doordat er €5 miljard in lastenverlichting was gepompt om de kiezers gunstig te stemmen.
Bij alle economische voorspoed door een betere export en lagere werkloosheid blijft de consumptie van huishoudens volgens Baarsma ,,een heikel punt’’. ,,De Belgen en Duitsers doen het veel beter dan wij.’’ Het zou volgens haar zaak zijn om de lasten op arbeid omlaag te brengen en de verplichte uitgaven voor pensioen en zorg te beperken. Ze waarschuwt: ,,Als we niet oppassen bedragen in 2040 alleen de zorgkosten een kwart van het nationaal inkomen.’’
Hogere belastinginkomsten
Er is sprake van een forse toename aan belastinginkomsten. De Belastingdienst heeft in 2016 maar liefst €17 miljard extra opgehaald. De inkomsten uit loon- en inkomstenbelasting plusten €7 miljard, De bedrijven droegen €5 miljard extra aan vennootschapsbelasting af. En voorts werd er €4 miljard extra aan btw afgedragen en nog €1 miljard aan overige belastingen geïncasseerd.
Het jubelen is al begonnen. Maar ook CPB-directeur Laura van Geest waarschuwt om niet te snel extra miljarden uit te geven. En net als Baarsma bepleit zij om de middelen in te zetten om een begin te maken met hervormingen van de arbeidsmarkt, het belastingstelsel en de pensioenen.
Hoe langer de kabinetsformatie duurt, hoe beter het is voor ’s lands schatkist. Het is de beste garantie dat er niet extra miljoenen of miljarden euro’s worden uitgegeven. Het mooiste voorbeeld is België waar de kabinetsformatie in 2010 en 2011 maar liefst 541 dagen duurde. Ondanks de crisis ging het met ’s lands welvaren goed, omdat er zuinig werd geregeerd.
Geen feestje
De belastingmeevaller van €17 miljard lijkt vreemd genoeg uit de lucht komen vallen. Want eerder zette de bewierookte minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem nog het meest sombere gezicht op en beloofde hij dat de begroting voor het komende jaar ,,geen feestje zou worden’’. Het begrotingstekort zou nauwelijks nog verder omlaag gaan door de €3 miljard lagere gasopbrengsten.
Hoogste tijd om de in 2015 als crisis-maatregel ingevoerde btw-verhoging ongedaan te maken, zo lijkt het. Het kabinet bezwoer destijds dat de verhoging van 19 naar 21 procent tijdelijk van aard zou zijn en alleen omdat dit de eenvoudigste manier was om het begrotingstekort snel weg te werken. De maatregel brengt jaarlijks €4 miljard extra in de schatkist. Voor een gemiddeld huishouden een post van €330.
De stap naar 21 procent past in het uniformeren van het btw-tarief in de Europese Unie. De meeste landen zitten op eenzelfde belastingheffing. Het zou ook onverstandig zijn, vindt Baarsma, hoogleraar en directeur Kennisontwikkeling bij Rabobank. Zij pleit ervoor om deze miljarden in te zetten voor lagere lasten op arbeid. ,,Zo kan de in ons land zo grote wig tussen bruto en netto kleiner worden gemaakt. Voor de economie is dat veel beter. En echt, hierdoor voelen de mensen zich echt rijker.’’
Laatst gewijzigd op 24-03-2017 om 10:45 uur
