Meldingsplicht voor hazenpest

De hazenpest is terug. Artsen krijgen op gezag van de minister van volksgezondheid een meldingsplicht. Dit moet verspreiding van de ziekte in beeld brengen. 

Hazenpest steekt sinds 2011 de kop op. Ook in Friesland. Jagers, boeren en boswandelaars lopen het meeste risico. Menselijke hazenpest of tularemie kwam sinds 1953 niet meer voor in Nederland. Sinds 2011 zijn er acht menselijke ziektegevallen bekend en werden negentien besmette hazen gevonden in Friesland, Gelderland en Overijssel.

Dokters mogen vanwege hun medisch beroepsgeheim nooit informatie doorgeven over patiënten. Een ministeriële meldingsplicht, deze week afgekondigd in de Staatscourant, maakt dit mogelijk. Artsen moeten ziektegevallen direct doorgeven aan de GGD. Die kan vervolgens op onderzoek naar de besmettingshaard.

‘Dokter, ik heb hazenpest’

Een bloemist uit het zuidwesten was de eerste die de hazenpest, een ziekte die sinds 1953 niet meer voorkwam in Nederland, in 2011 opliep. De tweede patiënt kwam uit Tholen. In 2014 volgden twee Groningers. Dat was een mal verhaal. De Groninger jagers hadden een dood gevonden haas gevild en werden ziek. Eén van hen meldde zich op 1 april bij zijn huisarts. ,,Dokter, ik heb hazenpest’’, zei hij. De arts dacht dat hij een grapje maakte. Het was immers 1 april. De dokter liet zich overtuigen en de Groninger haalde zijn gelijk. Hij testte positief op antistoffen tegen Francisella tularensis. Kortweg Tularemie.

Akkrum

Akkrum is de plek waar de ziekte zich in Friesland concentreert, blijkt uit rapportages van de Wageningse Universiteit. Hier gaan heel veel hazen dood. De eerste maanden van 2015 zijn rondom Akkrum elf hazen gevonden die de verwekker van de hazenpest bij zich droegen. Ze zijn opgestuurd naar het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC), dat het onderzoek doet. 

In maart zijn besmette hazen gevonden bij Lemmer, Delden en Eibergen. In al deze regio’s meldden boeren en jagers een opvallend hoge hazensterfte. De laatste besmette Friese haas dateert van januari van dit jaar.

Muizenplaag

Of de voorbije muizenplaag verband houdt met de uitbraak is niet bekend, zegt de universiteit. Er wordt rekening mee gehouden. Het lijkt logisch, want hazenpest komt bij alle soorten knaagdieren voor. Dus ook bij konijnen, bij muskusratten en vooral bij woelmuizen.

Het Central Veterinary Institute (CVI), het nationaal laboratorium voor dierziekten in Wageningen, heeft dood gevonden muizen onderzocht op de aanwezigheid van Tularemie. Vooral om te kunnen begrijpen waarom de hazenpest in Nederland na ruim zestig jaar weer de kop opsteekt.

Voor de talrijke muizen kan hazenpest ook de bedreiging zijn. Veel boeren hopen er stilletjes op, want dan zijn ze mogelijk van de muizenplaag af die nog steeds heerst.

Diarree

Het is geen pretje, hazenpest. Knaagdieren krijgen koorts, eten niet meer, hoesten, krijgen diarree en lopen dronken waggelend door het veld. Tot ze er letterlijk dood bij neervallen.

Mensen kunnen de ziekte op verschillende manieren oplopen; na directe aanraking met besmette dieren - via wondjes in de huid - of door een insectenbeet. 

Het eerste was het geval bij de zieke Groningers, het laatste bij de bloemist uit Zuidwest-Nederland. Die had kort tevoren een boottochtje gemaakt in de Kop van Overijssel en was waarschijnlijk gestoken door een insect die de bacterie bij zich droeg.

Ieder mens wordt ziek op de plek waar de bacterie het lichaam binnenkwam. Wie geprikt is, ziet de plek rond de steek opzwellen en wordt koortsig. Wie de bacterie heeft ingeademd krijgt longontsteking. Wie een besmette haas heeft gegeten krijgt keelontsteking. En wie de bacterie via zijn handen in zijn ogen wreef, krijgt oogontsteking.

Mondkapje

Hazenpest is een flinke griep. Jagers, boeren en vogelwachters moeten uitkijken, waarschuwen nu ook de Friese GGD en de BFVW. Wie dode of zieke hazen wil oppakken moet handschoenen aandoen en een mondkapje voor. Maar tegen een insectenbeet is niet zo veel te doen.

Landelijk zijn er acht menselijke hazenpestgevallen gerapporteerd; vier na het villen van een haas, twee na een insectenbeet en twee na een onduidelijke besmettingsbron.

In Friesland is er nog geen mens ziek van geworden. Althans, voor zover de onderzoekers weten. Maar wie ziek is loopt ook niet direct naar de dokter. Vraag die Groninger jagers maar. Voor je het weet denkt dokter aan een 1-aprilgrap.

Laatst gewijzigd op 05-09-2016 om 17:04 uur