Aanpassingen afvaloven Harlingen, ’maar veel te mager” 

De omstreden afvaloven in Harlingen wordt op diverse punten aangepast. Maar die aanpassingen zijn veel te mager, vindt de Harlinger toxicoloog Abel Arkenbout. Een hogere schoorsteenpijp is niet de oplossing van het probleem.

Abel Arkenbout uit Harlingen – lid van de Begeleidingsgroep Luchtkwaliteitsonderzoek Harlingen - stond wel op de uitnodiging, maar liet bewust verstek gaan. Hij ontbrak op de persbijeenkomst op 13 juli 2016 in de statige raadszaal van het stadhuis in Harlingen. ,,Provincie, gemeente Harlingen, Omrin en FUMO wilden een positief verhaal geven over de REC, zo voor de vakantie.''

Arkenbout heeft nog een appeltje te schillen. ,,De gemeten temperatuurgegevens in de REC-schoorsteen waar ik al een half jaar om vraag, willen ze me nog steeds niet geven”, vertelt hij desgevraagd. Dat Omrin-directeur John Vernooij zegt dat hij niet weet welke informatie Arkenbout nog mist, noemt de laatste ,,triest”. ,,Ik heb hem al zeven keer  gevraagd naar die gemeten verbrandingstemperaturen en elke keer geeft hij een ontwijkend antwoord. Of stuurt hij mij een excelbestandje met berekende temperaturen.” 

Real time 

Omrin zal de formule (ofwel de polynoom) voor het berekenen van de verbrandingstemperaturen alsnog laten checken. Voorzitter Peter Polhuis van de begeleidingsgroep REC was opgetogen. ,,Dit wilden wij.” Omrin-directeur Vernooij heeft zelfs beloofd om te bekijken of de ,,real time-uitstootgegevens” van de REC op de site kunnen worden geplaatst. De publicatie van deze zogeheten T-3000-gegeven zijn een vurige wens van de stichting Afvaloven NEE. Vernooij weigerde ze tot nog toe vrij te geven.

De provincie Fryslân kan ze wettelijk niet opvragen, wel inzien. De echte gegevens (real time) over de uitstoot op het moment dat ze plaatsvinden, dus niet achteraf berekend, zijn verplicht in bijvoorbeeld landen als Frankrijk en Duitsland. ,,We gaan dit bespreken in de Overleggroep'’, zegt Vernooij. Milieukundige Johan Vollebroek, lid van de Overleggroep, vindt realtime uitstootdata op de site zetten een goed plan.   

Continue dioxinebemonstering 

Verder is nu duidelijk welke verbeteringen er zijn of worden aangebracht in en aan de reststoffenenergiecentrale (REC) in de Friese havenstad. De aanleiding was een sterk verhoogde uitstoot van dioxine begin oktober 2015. Dit leidde tot grote onrust onder de Harlinger bevolking. Hadden ze schadelijke stoffen ingeademd? Harlingers huisartsen, apothekers en fysiotherapeuten uitten hun zorg over de risico’s voor hun patiënten in open brief. 

Enkele maatregelen: er komt een alarm dat afgaat als de koolstofdosering niet op peil is. Koolstof is nodig om dioxines uit de rookgassen te filteren. Er is een nieuwe stofmeting, die ook overschrijdingen kan meten; ook is het spoelprogramma aangepast. De bypass (opstartleiding) is nu buiten gebruik, waardoor de kans op te hoge uitstoot van stoffen kleiner is. De continue dioxinebemonstering zal nog een jaar duren. Verder wordt gesproken over een hogere schoorsteen. Die is nu 44 meter lang; er wordt gekeken of die naar 70 meter moet.

Al is het alleen maar om de maatschappelijke onrust weg te nemen, stelt de Friese gedeputeerde Michiel Schrier (SP) eerder al. Omrin-directeur Vernooij verklaart dat de verhoging in principe binnen een week gereed kan zijn. Gedeputeerde Schrier is in overleg met een aantal partijen, waaronder de Waddenvereniging. Sommige zijn bang dat een hogere pijp leidt tot meer industrialisatie aan de Waddenkust. Milieukundige Johan Vollebroek vindt  het belangrijk dat de pijp hoger wordt. Vooral voor werknemers van bedrijven nabij de REC is dit van belang, meent hij. Zij ademen geregeld zure gassen in en klagen over een zere keel. 

Rioolslib 

Arkenbout vindt de aangebrachte verbeteringen echter veel te mager. De aanpassingen van nu hadden er al in 2011 moeten zijn toen de REC in bedrijf ging, stelt de Harlinger toxicoloog. ,,Er schort nog steeds veel aan de gewone bedrijfsvoering.” Arkenbout meent dat Omrin de verbrandingstemperaturen onvoldoende onder controle heeft. ,,De afvaloven is ontworpen voor het verbranden van huishoudelijk afval. Het aanbod daarvan neemt af; ik geloof dat het nu nog maar zo’n 20 procent is. Er wordt nu voor het merendeel ander afval verbrand als sloop- en bedrijfsafval en ook digestaat, vergiste mest. Mogelijk zelfs rioolslib. Huishoudelijk afval kun je verbranden bij 850 graden; ander afval kan organische chloorverbindingen bevatten en moet dan boven de 1100 graden verbrand worden.” De afvalverbranders in Amsterdam en  Rotterdam stoken dit afval bij deze temperatuur, weet de toxicoloog. ,,Ik vrees dat deze REC niet de capaciteit heeft om dit soort afval te verbranden. Dat betekent dat er door de te lage temperaturen structureel te veel dioxines uit de REC kunnen komen.” 

Arkenbout wil weten welk afval er exact opgestookt wordt. ,,Bij andere afvalovens in Nederland is dat inzichtelijk, maar hier niet. Ik heb Omrin om de analyserapporten gevraagd, maar dan geven ze er een paar uit 2011. Toen ging de REC in bedrijf en werd er nog veel huishoudelijk afval verbrand. Ik wil weten welke soorten afval er nu worden verbrand.” 

Rookpluim 

Arkenbout vindt een verhoogde schoorsteen overigens geen hoge prioriteit hebben. ,,Nee, de hoogte van de pijp is voor mij secundair. Het belangrijkste is dat er een installatie staat die goed functioneert. Eerst moet er een schone fabriek staan, daarna moet je de gewenste pijphoogte berekenen. Een verhoging alleen is een verplaatsing van het probleem. Iedere Harlinger ziet dat de rookpluim in de omgeving neerslaat. Bij een hogere schoorsteen slaat het stof niet in Midlum, maar bij wijze van spreken in Franeker neer.” 

Een adequate afvalverbrandingsinstallatie is er volgens hem een met een dubbel filter en een dubbele verbrandingslijn. ,,Zo'n lijn zorgt voor een continue verbranding. De REC heeft een enkele verbrandingslijn. Die lijn moet worden opgestart en afgestookt, zodat er niet continue verbrand wordt. Bij dat op- en afstoken zijn in vijf jaar, zoals nu is gebleken, veel dioxines vrijgekomen.” 

Dioxine-eieren 

Abel Arkenbout deed in 2013 onderzoek naar het dioxinegehalte in kippeneieren van particulieren in de omgeving van Harlingen. ,,Ik nam 23 monsters en er zat geen enkele schone bij.” Het RIKILT (een onderzoeksinstituut van Wageningen UR dat onderzoek doet naar voedselveiligheid red.) onderzocht vervolgens kippeneieren op 60 plaatsen in Nederland (onder meer Gelderland, het Rijnmondgebied en Utrecht op dioxines. De helft daarvan bleek dioxines te bevatten; de andere helft niet. ,,Ik heb het RIKILT om de exacte locaties gevraagd waarvan ze de eieren hebben gemeten, maar die wilden ze me niet geven.” Arkenbout probeert met een WOB-verzoek (Wet Openbaarheid Bestuur) deze exacte locatiegegevens alsnog in bezit te krijgen. 

Sluiting 

Voor de mensen van Afvaloven Nee gaan de maatregelen niet ver genoeg. Zij hebben het vertrouwen in Omrin en Vernooij al lang geleden verloren. Voor hen is er maar één echte oplossing: onmiddellijke sluiting van de in hun ogen gewraakte afvaloven, zegt Hans Gillissen. ,,Straks wordt die pijp 70 meter, maar een effectieve hoogte is 105 meter.” Hij verkaart dat de REC er in 2011 kon komen door een “virtuele schoorsteen.” “De effectieve schoorsteenhoogte zou 94 meter zijn, zei Omrin indertijd. De lucht zou dus nog wel 50 meter omhoog gaan voordat die naar de zijkant zou gaan. Later bestempelden ze die virtuele schoorsteen als volstrekte onzin.” 

'Direct sanctie bij dioxine-uitstoot' 

Voorzitter Peter Polhuis van de Overleggroep rondom de REC wil dat overheden direct een sanctie kunnen opleggen als een afvalverbrander dioxines uitstoot. Nu is dit wettelijk gezien onmogelijk. ,,Sancties zouden kunnen variëren van een waarschuwing, een boete en in het uiterste geval stillegging.” De Friese gedeputeerde Michiel Schrier (SP) zou deze kwestie moeten aankaarten bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, meent Polhuis. ,,Bij een hoge dioxine-uitstoot kunnen overheden nu niet handhaven. Dat is moeilijk uit te leggen aan de bevolking.” 

Laatst gewijzigd op 14-07-2016 om 16:36 uur