Louis Le Roy, vijftig jaar rentmeesterschap

Als eerbetoon aan zijn schepper, Louis Le Roy (1924-2012), zou je er lopend heen moeten gaan: de eerste ecokathedraal, in Mildam bij Heerenveen. Dit jaar worden zijn eerste symbolen van theoretisch en praktisch nadenken over natuur en duurzaamheid vijftig jaar. En daar wordt bij stil gestaan.

De mens is niet de eigenaar van de aarde, die er maar vrijelijk mee mag doen wat hij wil. We delen de aarde met dieren en planten en niet te vergeten met de generaties die na ons komen. Rentmeesterschap, zoals vooral de christelijke mens dat zo fraai en treffend noemt, in optima forma. Louis Le Roy maakte dit zichtbaar met een door mensenhanden evoluerende plek van herbruikbaar materiaal.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw, de tijd dat Le Roy honderden vrachtwagens vol klinkers, tegels en trottoirbanden liet storten op een braakliggend stuk land aan de Yntzelaan in Mildam, bezag vrijwel iedereen de ecofilosoof als een rare snuiter, die ondanks al dat gewicht aan steen knap zweverig bezig was. Aandacht voor milieu en klimaat, voor duurzaamheid en verstandig gebruik van de ruimte was nog niet ingedaald. In die periode werd er vooral gedacht in staal en glas, beton en asfalt. Het vooruitgangsgeloof was nog ongekreukt. Er is in de tussentijd veel veranderd, al gaat de bewustwording nog steeds tergend traag.

Le Roy, opgeleid aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag en later werkzaam als leraar aan de Rijks HBS in Heerenveen, combineerde een kunstenaarsblik met een vroeg besef van ecologische dreiging. Voor hem stond al snel vast dat het wilde denken van terugdringen van de natuur en ongelimiteerd bouwen vroeg of laat tegen grenzen zou botsen. De oprichting van de Club van Rome in 1968, en de publicatie van het spraakmakende rapport ‘Grenzen aan de groei’ in 1972, deden in dat decennium meer mensen inzien dat onze soort niet straffeloos door kon gaan met groeien.

Tastbaar statement

Met zijn ecokathedraal, zoals Le Roy zijn langzaam ontwikkelende plek noemde, waar de natuur zijn gang mag gaan zonder tegenstreving van de mens met zijn machines en vernietigingsdrang, begon de kunstenaar / filosoof / landschapsarchitect te werken aan een tastbaar statement, dat pas in latere jaren grotere groepen mensen ging overtuigen van zijn betekenis. In talrijke boeken deed hij een poging zijn ideeën te verwoorden.

Op het terrein van de ecokathedraal ligt al vanaf het begin heel veel steen, maar ook hout en glas zijn denkbaar als materiaal. Alles wordt er los gestapeld, zodat ertussen volop ruimte blijft voor dieren en planten. Zonder vooropgezet plan, haast intuïtief. Met de wikkende mens in een bescheiden rol. De natuur beschikt.

Al eerder, nu dus vijftig jaar geleden, kon Le Roy zijn plannen uitproberen op een kilometer aan de Kennedylaan en Europalaan in Heerenveen en sinds de jaren zeventig in de Groningse wijk Lewenborg. Ook in Leeuwarden heeft Le Roy, op uitnodiging van architect Ton Alberts, een tuin aangelegd volgens de ecokathedrale principes. Die ligt in de wijk Bilgaard bij de toenmalige Regenboogkerk, tegenwoordig een buurthuis.

Zweten en zwoegen

Het zijn vroege tekens van besef dat de reserves van de aarde gekoesterd moeten worden, omdat ze niet onuitputtelijk zijn. Hij past daarmee in een lange rij utopisten die geloven in de idee dat één mens het verschil kan maken. Het is aantrekkelijk om in zo’n benadering te geloven, maar voor een wereldbeeld echt gaat kantelen moet er heel veel gebeuren. Het heeft wel iets calvinistisch om te menen dat veel zweten en zwoegen een goed begin is. En dat doen de noeste bouwers die geregeld bijeen komen, ongetwijfeld.

Het ruimte geven aan anderen en het andere, want ook dat vertellen de Le Roy-scheppingen, of dat nu mensen, dieren of planten zijn, lijkt diametraal te staan op het rivaliteitsdenken van het neoliberalisme van onze dagen.

Tegenover een handvol mensen die de auto laten staan of elektrisch gaan rijden, die kiezen voor tiny houses, sober leven en eenvoudige vrijetijdsbesteding in de eigen omgeving, staan de velen die om niets het vliegtuig pakken en een buitenmaatse auto en dito huis wensen. Zo beschouwd, lijken initiatieven als van Le Roy niet meer dan een fraaie dagdroom.

Hoe het ook zij: de Stichting Tijd, opgericht om de ontwikkeling van de ecokathedraal te garanderen voor de komende generaties en in die tijd de natuurlijke processen te bestuderen, houdt ieder jaar een feestelijk symposium in Heerenveen. Dat gebeurt op of rond 31 oktober, de geboortedag van Le Roy en ook de oprichtingsdatum van de Stichting Tijd. Dit jaar wordt dat (gratis) symposium gehouden op donderdagmiddag 27 oktober in Museum Heerenveen.

Workshop

Dit jaar is er naast het symposium ook een ochtendprogramma met een workshop ‘Ontwerp en Tijd’. De achtste Le Roy-lezing wordt dit jaar gehouden door Rob Hendriks, die zich al jaren bezighoudt met de Le Roy-filosofie en er over publiceerde. In het kader van het vijftigjarig bestaan van de eerste Le Roy tuin in Heerenveen vindt in oktober ook een fototentoonstelling plaats in de Pronkkeamer van Museum Heerenveen met historische en actuele foto's van de kilometer lange groenstrook in het midden van Heerenveen.

Meebouwen

Meebouwen aan de ecokathedraal is mogelijk. Nieuwe bouwers zijn zelfs zeer welkom. De ecokathedraal ligt aan de IJntzelaan in Mildam en is 24 uur per dag, zeven dagen in de week geopend voor geïnteresseerden en kan zonder toestemming vooraf bezocht worden.

Laatst gewijzigd op 09-10-2016 om 19:09 uur