Park Vijversburg in Tytsjerk is niet stoffig meer

Stapsgewijs veranderde het ‘bos van Ypey’ in Tytsjerk de laatste jaren van gezicht. Het wat ‘stoffige’ negentiende-eeuwse park met zijn slingerpaadjes, oranjerie en volière is nu een bijdetijds cultuur- en natuurpark. Aan het begin van de zomer, op 2 juli, is de officiële opening. 

Voor veel Friezen uit het noorden van de provincie hoort het erbij: elke herfst even rottende bladeren snuiven in het ‘bos van Ypey’, genoemd naar de arts Nicolaas Ypey, die medio negentiende eeuw samen met zijn vrouw Baudina Looxma de opdracht gaf voor aanleg van het park, dat officieel Groot Vijversburg heet. Er kwamen ook een gasthuis voor behoeftigen en een villa, die nog steeds mede de sfeer van het terrein bepalen. Voor de bezoekers tellen echter vooral de bomen. Heb je in dit deel van Friesland meer dan honderd bomen bij elkaar, dan spreek je van een bos. Dat was zeker het geval in de negentiende eeuw, toen nog niemand even snel de auto kon pakken voor een uitje.

Dus dat was wat: zo’n bos om de hoek, waar de architecten, of ze nu Roodbaard of Vlaskamp heetten, vernuftige slingeringen in aanbrachten, zodat je flinke wandelingen kon maken zonder in de gaten te hebben dat je steeds min of meer langs dezelfde plek liep. Een doorkijkje hier, een vergezicht daar, kijk een pauw, en hoor de parkieten toch eens tekeer gaan. De negentiende-eeuwse bezoeker maakte wat mee. 

In die sfeer was ook een bezoek aan de grote vetplantenkas een hele belevenis. Nog steeds trouwens, want waar heb je nog zulke historische plekken, waar je je een eeuw terug kunt wanen. Je beschouwt er een rotstuin en zonnewijzer, loopt over een krakend bol bruggetje, griezelt in de grot of neemt even plaats in een stil prieel. Negentiende-eeuwser kon het lang niet zijn.

Plan van aanpak

Maar met het verglijden van de tijd, gebrek aan onderhoud van park en gebouwen en verandering van behoeften van het publiek, moest er wat gebeuren. Enkele jaren geleden resulteerde dat besef in een ambitieus plan van aanpak, dat nu zijn voltooiing nadert. Het park werd groter, bijdetijdser en uitdagender. De naam Groot Vijversburg veranderde in  Park Vijversburg, al werd het terrein nu juist omvangrijker. Misschien wekte die oude naam ook wel een beetje te veel de indruk alsof het om een dolhuis in de bossen ging. 

Park Vijversburg heeft alles om een groene, culturele ontmoetingsplek te zijn. Bijdetijdser dus. Zo ontwierp landschapsarchitect Piet Oudolf de bloeiende beplanting voor de heuvels van Frijlân, een van de nieuwe parkdelen. Oudolf is geen kleine jongen, hij was ook verantwoordelijk voor de Gardens of Remembrance in New York, de tuinen die de herinnering levend moeten houden aan de slachtoffers van de aanslagen op de Twin Towers in 2001. Frijlân is vooral gericht op kinderen. Het is een drassig gebied met wilgenvegetatie en natuurlijke speelelementen, bedacht door Heilien Tonckens. Een spannend onderdeel is het waterlabyrint waarin kinderen met een vlot op ontdekkingsreis kunnen.

De Japanse architect Junya Ishigami en Marieke Kums van Studio Maks ontwierpen het nieuwe, glazen paviljoen in Park Vijversburg en namen daarnaast de restauratie van de oude villa voor hun rekening. Ook Ishigami heeft internationaal aanzien. In 2010 won hij de prestigieuze  Gouden Leeuw voor architectuur op de Biënnale in Venetië. De centrale ruimte van het door Ishigami en Kums ontworpen glazen gebouw is bestemd voor tentoonstellingen, symposia en concerten. Uniek is de draagconstructie, die volledig bestaat uit glazen wanden. Omdat het paviljoen zo transparant is en bovendien in niets overeenkomt met de oude villa, is er geen sprake van concurrentie tussen beide bouwwerken. 

Tuin als een sprookje

De Duitse kunstenaar Tobias Rehberger, een man die er van houdt heel verschillende kunstdisciplines als schilderkunst, architectuur en performance in elkaar te laten overlopen, ontwierp het nieuwe parkdeel Tobias’ Tún. Ondanks zijn grote staat van dienst — ook hij won op de Biënnale van Venetië een Gouden Leeuw —, is het voor het eerst dat hij een complete tuin mocht inrichten. Het werd een tuin ‘als een sprookje’, die je het beste ontdekt met een prettig kinderlijke instelling: het leven als avontuur. 

LOLA landscape architects uit Rotterdam maakten de ontwerpen voor de parkdelen Frijlân en Dwaalster. Innovatieve verandering van vervallen landschappen heeft hun speciale  belangstelling. Zij konden dus niet beter op hun plek zijn dan in het bos van Ypey, dat vóór de ingrepen steeds verder bemoste en beschimmelde. Dwaalster heeft een oppervlakte van zo’n 5 hectare. Centraal vind je er grote hagen in de vorm van een ster, net als in een sterrenbos. 

De open ruimtes in de heggen geven de bezoeker de mogelijkheid om te dwalen. De hagen delen het perceel op in ruimtes met verschillende afmetingen die geschikt zijn voor flexibel gebruik, waaronder exposities, bloementuinen en weides. De plantensoorten zijn uitgezocht om zoveel mogelijk diersoorten aan te trekken. De ster communiceert ook met het omliggende landschap in de vorm van zichtlijnen en een aanlegsteiger voor kano’s.

Als overblijfsels uit de negentiende eeuw, maar ook van nog tamelijk recente tentoonstellingen van beeldende kunst, beschikt Park Vijversburg over een fraaie eigen collectie aan beelden en installaties. In de Overtuin, aan de  andere kant van de N355, staat ‘De Kelk’ uit cortenstaal van Rudi van de Wint, in het park zelf vind je naast bijvoorbeeld een negentiende-eeuwse Bacchus, 20ste- en 21ste-eeuws werk van onder anderen Dirk van Weelden, Hanshan Roebers en Groenewoud/Buy.

Dwaaltijd

Vanaf 13 juni, dus al voor de officiële opening van het park, begint de nieuwe beeldententoonstelling; ‘Dwaaltijd’. Het is de achtste van recente datum, met werk van zeventien leden van de Nederlandse Kring van Beeldhouwers. Samenstellers Marian Hulshof, Agnes Scholte en Frode Bolhuis kozen onder meer voor werk van Anki van de Kamp uit Ternaard, Gjalt Blaauw uit Groningen, Lia Versteege uit Leeuwarden en Joop Haring uit Amsterdam.  

Met medewerking van plaatselijk en jong talent wordt de afronding van de renovatie en uitbreiding van Park Vijversburg op zaterdag 2 juli gevierd tijdens de officiële opening. De Bazuin uit Oentsjerk  zal er onder meer zo’n zestig danseressen van de Jeugd Dans Opleiding Fryslân muzikaal begeleiden. Direct daarna gaan de deuren van villa en paviljoen open voor het publiek en is er koffie en gebak. Niet alleen dan, maar voortaan in alle weekeinden. De bezoekers van zo veel nieuws en moois moeten wel iets betalen voor toegang tot het park.

Laatst gewijzigd op 12-04-2016 om 20:06 uur