Wandelen door oorlogshistorie in De Deelen

Wandelen door de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog helpt om niet te vergeten. De Wapendropping Wandeltocht op 2 mei 2020 door de natuur van De Deelen voert de deelnemers terug naar angst en onzekerheid in oorlogsjaren.

Het is ‘nog maar’ 75 jaar vrede. Hessel Bouma, auteur van het boek Droppingveld Wardrobe Wapens in De Deelen, benadrukt dat getal. Hij vergelijkt het met de periode na de Franse overheersing. Die duurde 140 jaar. ,,We zijn nu nog maar net over de helft.’’ Bouma is van mening dat vrede niet een vanzelfsprekendheid is, dat er niet te gemakkelijk over moet worden gedacht. Hij ziet het als zijn opdracht ook jongeren over die oorlog te vertellen. Dat gaat hij ook doen, in aanloop naar de Wapendropping Wandeltocht, die op 2 mei wordt gehouden en langs de plekken voert die in zijn boek een belangrijke rol hebben gespeeld.   

In Droppingveld Wardrobe Wapens in De Deelen volgt Bouma de weg die de wapens, in de nacht van 5 op 6 januari 1945 in De Deelen gedropt, hebben afgelegd en waar ze uiteindelijk zijn gebruikt: onder Leeuwarden bij Wirdum. In het boek wordt minutieus beschreven hoe een en ander in zijn werk ging, wat de inhoud was van de containers en pakketten en de route die de wapens aflegden naar de verschillende verzetsgroepen en waar ze lagen opgeslagen.  

Bouma deed ondermeer onderzoek in Tresoar, bij het NIOD, en het Centraal Archief in Den Haag. De puzzelstukjes vielen pas echt op hun plaats toen Bouma de officiële RAF-lijsten in handen kreeg. ,,Daaruit blijkt dat de geplande wapendropping in De Deelen drie keer mislukte. De doorgegeven coördinaten klopten niet en het vliegtuig keerde onverrichterzake weer terug. De Duitsers hadden het vliegtuig echter wel gespot en deden in de dagen daarna huiszoekingen bij boeren, die compleet verrast waren en nergens van wisten. Die data komen overeen met die op de lijst.’’ 

Drie routes 

Het idee van de wandeltocht ontstond vorig jaar toen Bouma, na de 4 mei herdenking van het 4 mei comité Akkrum-Oldeboorn, met de organisatoren in gesprek raakte. Zij wilden in 2020 iets speciaals gaan doen en gaandeweg nam het evenement steeds grotere vormen aan. Het is uitgegroeid tot een beleeftocht waarbij op verschillende locaties gebeurtenissen, die in het boek voorkomen, worden nagespeeld. 

Wandelaars kunnen kiezen uit drie routes. Twee korte, van 5 en 8 kilometer en één lange van 22 kilometer, die voert van kaasboerderij De Deelen tot Wirdum. Langs de route zijn 15 van die beleefmomenten. Daarvoor zijn zo’n 85 acteurs van toneelverenigingen uit Akkrum, Grou en Wirdum bereid gevonden mee te doen. In totaal zijn ruim 200 vrijwilligers bij het evenement betrokken.  

Die huiszoekingen door de Duitsers op zoek naar wapens gingen er niet altijd even zachtzinnig aan toe. Op de hoek bij Nes en de Kleasterwei halen vier landwachters angstige en bebloede mensen uit een huis. Ze gaan met hen, op oude fietsen, richting Grou. Het is één van de vijftien beleefmomente,n die door de acteurs zal worden uitgebeeld. Op het Fumo-parkeerterrein in Grou staan bange verzetsstrijders, die onder handen worden genomen door vier Duitse SS’ers, een ander beleefmoment. De organisatie heeft twee maatschappelijk werkers aangetrokken voor de opvang van deelnemers voor wie de levensechte scènes te confronterend zijn.  

Oude Dakota 

Daarnaast landen op vier plaatsen in Midden Fryslân parachutisten. Twee landingsplaatsen zijn bereikbaar met de auto, de andere twee alleen op de fiets of lopend. De droppingsvelden worden met rode en witte lampen gemarkeerd en na de landing wordt door de parachutisten chocola uitgedeeld aan de kinderen die meelopen. Vorig jaar trok een dergelijke dropping op de Ginkelse heide, honderdduizend bezoekers.

In 2020 gaat dat opnieuw gebeuren en de organisatie van de Wapingdroppingtocht werd benaderd met de vraag of ze het aardig zouden vinden dat de oude Dakota met 20 tot 25 Britse parachutisten een dag eerder ook Fryslân zou aandoen. Daarop volgde een volmondig ja, al hing er ook een prijskaartje aan. ,,Het kost veel geld maar je krijgt er ook iets voor terug’’, zo stelt Bouma. De organisatie kreeg de financiering rond. De provincie sprong bij evenals de gemeente Heerenveen en nog een aantal fondsen.  

De vrede is volgens Bouma niet voltooid. ,,Het zou eigenlijk een werkwoord moeten zijn’’, stelt hij. Dat is ook de reden dat de auteur uit Hoornsterzwaag in de aanloop naar de Wapendropping Wandeltocht een tiental scholen wil gaan bezoeken om zijn verhaal te doen. Als jonge jongen, hij was 5 jaar, maakte hij mee dat een hoge Duitse officier tijdens een huiszoeking, zijn geweer richtte op zijn hond. ,,Wat zou jij doen?’’, is een vraag die hij aan de leerlingen gaat stellen. ,,Zo breng je het dichterbij’’, zegt hij nog enigszins geëmotioneerd als hij aan dat moment terugdenkt. De hond, die Turk heette, heeft het trouwens overleefd. Hessel ging voor de Sint Bernhard staan en zei: ,,Do meist Turk net deasjitte.’’ Dat maakte zo’n indruk dat de officier zijn pistool liet zakken.  

,,Ik wil de jeugd laten zien dat je voor vrijheid moet blijven ijveren. Vergeet niet dat Hitler ooit democratisch is gekozen.’’ Bouma vindt het zorgwekkend dat er nog steeds grote groepen mensen in beweging te krijgen zijn, door politieke leiders die gouden bergen beloven, complete bevolkingsgroepen stigmatiseren en de pers verdacht maken. ,,Het heeft allemaal te maken met het kunnen omgaan met macht. Extremen kunnen dat in mijn ogen niet.’’ Hij is ervan overtuigd dat de middenpartijen een redelijk alternatief zijn en moeten blijven. We moeten ervoor waken niet af te glijden naar extremisme. Daarom is het heel belangrijk alert te blijven. ’’