Een vrouw aan het roer, dat is pas stoer

Terwijl Marit Bouwmeester als topzeilster de ene na de andere titel verovert, komen vrouwen er in de gangbare watersport nauwelijks aan te pas. Ga maar eens op een terras aan het water zitten. De man staat altijd stoer aan het roer. Vrouwenemancipatie lijkt aan de watersport grotendeels voorbij te zijn gegaan.

Dat er bij het skûtsjesilen elke zomer opnieuw nauwelijks vrouwen aan boord zijn, is nog wel te verklaren. De Friese tjalken die ooit werden gebruikt voor vracht- en mestvervoer, vereisen fysieke kracht en stalen spieren. Zo’n zwaar vaartuig moet je in bedwang houden en zelfs een toegewijde club goed getrainde mannen krijgt dat maar met moeite voor elkaar. Er wordt geschreeuwd en gevloekt, want voor je het weet krijg je als opvarende een giek tegen je kop of komt jouw skûtsje in aanvaring met een ander. Dat soort woest geweld trekt de meeste vrouwen niet; laat de macho’s maar buffelen.

Toch hoorden vrouwen in het verleden wel degelijk tot de ‘bemanning‘ van de skûtsjes. Hele gezinnen leefden op de platbodems en dan had de vrouw aan boord de handen al vol aan de vaak vele kinderen en het ‘huishouden’, als je dat in die tijd zo noemen kon; het leefbaar houden van de woon- en slaapruimte en de zorg voor het eten en drinken. Maar soms stond ze ook haar man bij als die het in zijn eentje niet voor elkaar kreeg het schip zijn wil op te leggen.

Wedstrijdzeilen

Er wonen geen gezinnen met kinderen meer op de skûtsjes, die nu spectaculair wedstrijdzeilen. Elke zomer draait het tegenwoordig puur om de beweging, de behendigheid om zo snel mogelijk het parcours op een van de Friese meren af te leggen. Daar komt, tenminste aan boord, niet vaak een vrouw aan te pas. 

Maar de mannen die nu met een kapiteinsblik in de ogen aan het roer staan van de talloze plezierjachtjes, zouden het er op de skûtsjes ongetwijfeld ook niet goed van af brengen. Een plezierjacht, hoe groot of klein ook, vraagt in vergelijking daarmee weinig fysieke vaardigheden. Je moet natuurlijk op de hoogte zijn van de regels op het water, maar de uitrusting van een modern schip is zo uitgekiend, dat feitelijk iedereen aan het roer kan staan. Je moet het leren, je moet routine opdoen en die onderhouden, maar spierkracht is hierbij geen item.

Toch lijken mannen moeite te hebben het roer aan een vrouw te laten. Niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk. Ja, vrouwen aan het roer zijn er wel, zelfs prinses Beatrix draaide het wieletje wel eens rond, maar hun aantal valt tegen. Alleen in reclame-uitingen, zie je, heel correct, talrijke vrouwen aan het roer, maar in de praktijk zit de zij aan boord krampachtig te ontspannen aan dek of doet ze kookwerkzaamheden in het vooronder. En dan kom je al snel bij de vraag of vrouwen die rol als roerganger eigenlijk wel zo ambiëren. Met de aantekening dat de watersport in die traditionele vorm ook een vergrijzende vrijetijdsbesteding is.

Scheepshond

Hoe dan ook ziet het er nogal ongeëmancipeerd uit als een man, luid aanwijzingen roepend, zijn vrouw aan wal laat springen om de touwen vast te maken. Een activiteit die hij, als de boot eenmaal vastligt, graag nog eens dunnetjes overdoet, omdat er altijd wel wat op de vrouwelijke touwbehandeling is aan te merken. Bij de volgende afvaart staat de man aan boord al weer achter het roer als zijn vrouw de boel losgooit en onder geblaf van de scheepshond op het laatste nippertje nog aan boord kan springen.

In de professionele binnenvaart ziet de rolverdeling er heel anders uit. Daar staat de vrouw tijdens de vaart, maar ook bij het afmeren juist het vaakst aan het roer en is het de mannelijke schipper die de touwen voor zijn rekening neemt. Geen kleinigheid, dat afmeren van zo’n groot schip, met zijn complexe professionele installaties en boegschroeven.

Onder jongeren lijkt wel iets aan het verschuiven, suppen op een plank doe je immers gewoon zelf, maar komt er een boot aan te pas, zelfs een sloepje, dan kun je er bijna zeker van zijn dat zelfs in een gezelschap van tien meiden en één vent, de laatste met zijn vingers aan het roer zit. En niemand maakt zich er druk over... als hij dat nou zo graag wil. 

Speciale trainingen

In de sportieve watersport worden naast algemene zeilcursussen, soms ook speciale trainingen voor vrouwen aangeboden, wat te denken geeft. Het in het Noord-Brabantse Willemstad gevestigde Tip Top Sailing bijvoorbeeld onderkent dat vrouwen zich op lastige momenten te gemakkelijk het roer uit handen laten nemen, terwijl dat niet nodig is. Leren zeilen van je eigen partner is dan ook geen goed idee, weet het bedrijf, waar het op aankomt is het varen als een team, wat weer iets anders is dan twee kapiteins op één schip.

Een schip met alleen vrouwen is helemaal een zeldzaam verschijnsel, in tegenstelling tot een vaartuig met alleen mannen. De zo’n vijf jaar bestaande community Vrouw aan boord (http://vrouwaanboord.nl) probeert er wat aan te doen met eigen evenementen. Varend op de Zeeuwse wateren of de Waddenzee, bewijzen de deelneemsters dat ook op ‘lastige momenten’ geen man het roer hoeft over te nemen.

Laatst gewijzigd op 28-05-2018 om 08:27 uur