Groningen gaat zijwaarts zijwaarts

Een iconisch vaartuig verlaat de Groningse wateren en komt voorlopig in Harlingen terecht. Maar gelukkig voor de oosterburen is de nieuwe en trotse eigenaar geen Fries, maar een oud-Groninger. Anders waren de rapen gaar, want de Groningers zijn in mineur en hebben pijn in hun hart. 

Een dolksteek in de rug. Zo voelde het volgens het Dagblad van het Noorden voor echte Groningers toen bleek dat de ‘Voorwaarts Voorwaarts’ in Friese handen terecht komt. De tweemaster is een koftjalk uit 1899 die door oud-commissaris der koningin in Friesland Hans Wiegel ooit tot ‘Zijwaarts Zijwaarts’ werd herdoopt. Maar daarover later meer. 

Dertig jaar lang bevoer het schip de wateren van de stad en de provincie Groningen. Het was het visitekaartje van provincie en gemeente op grote zeilmanifestaties als Sail Amsterdam en Sail Delfzijl. Bedrijven voeren er op met hun relaties en particulieren konden het gebruiken voor een huwelijksfeest of een gezellig familiediner. En de Sint voer met zijn Pieten ieder jaar de stad binnen op de tijdelijk tot ‘Spanje’ omgedoopte tjalk. 

In die zin was het schip aanzienlijk multifunctioneler dan de Friso, het statenjacht van Friesland. Of het schip dat aan het eind van de 19e eeuw werd gebouwd in Martenshoek in opdracht van een kapitein uit Veendam, in de jaren tachtig van de vorige eeuw in Groningen terecht kwam om de concurrentie ook op het water met Friesland aan te gaan, is niet bekend. Maar het was in ieder geval een provincieambtenaar, Addie Boerma, die de komst naar Groningen in 1984 mogelijk maakte. De restauratie, die met steun van provincie, gemeente, Kamer van Koophandel en Groningen Seaports (Eemshaven en Haven Delfzijl) werd uitgevoerd, duurde drie jaar. 

Maar toen had Groningen ook wat. En vooral commissaris der koningin Henk Vonhoff was zo trots als een pauw op het robuuste schip. Weliswaar was collega Wiegel in het belendende Friesland een partijgenoot, beide heren waren toch vooral concurrenten van elkaar. Van hen werd wel gezegd dat ze beiden, na een bezoek aan Den Haag, fluitend in de dienstauto naar hun respectieve hoofdsteden terugkeerden. Niet omdat ze bij de minister wat hadden binnengehaald voor hun gewest, maar juist omdat dat ook de ander niet was gelukt. 

Confrontatie

Het kon haast niet anders of het moest op het water tot een confrontatie komen tussen de Voorwaarts Voorwaarts en de Friso. Een duel zonder wapens. Op het wijde – gezamenlijke - water van het Lauwersmeer won het veel kleinere en snellere statenjacht van Friesland de confrontatie met de logge tjalk van de gastheer met overmacht. Die winst leidde tot de trouvaille van Wiegel: Zijwaarts Zijwaarts. 

Maar de Groningers hadden nog een verrassing in petto voor de gasten uit Friesland, de commissaris en zijn gedeputeerden. Bij het diner ter ere van het duel aan boord van de Voorwaarts Voorwaarts traden twee bekende Groningse artiesten op, pianist Wouter de Koning en zanger Koos Huizenga, beiden van het destijds nogal populaire ‘Geld Maakt Niet Gelukkig Ensemble’. Onder meer met het Anti-Friezenlied, ooit ontsproten aan het brein van de Groningse dichter Driek van Wissen en waarvan het refrein als volgt luidt: 

Weg met de Fries! – dat is ons devies, Daar zijn wij Groningers voor. Wat men ook zegt, de Friezen zijn slecht, Dat hebben Groningers door. Dus zingen wij dikwijls in koor: Vriezen ze dood, dan vriezen ze dood, Dat is bepaald geen verlies. Vriezen ze dood, ach vrienden geen nood, Wat kan het schelen zo’n Fries? 

Wiegel kon de grap wel waarderen, temeer daar het lied eindigt met een ode aan de Friese vrouw. Maar de gedeputeerden waren not amused. Een enkeling zou zelfs overwogen hebben van tafel weg te lopen, maar vluchten kon niet meer: het gezelschap voer midden op het Lauwersmeer. 

Schipbreuk

De boot waarop zich dit staaltje van Gronings-Friese rivaliteit afspeelde, is nu in handen van Lex Tichelaar van rederij SRF Shipbuilding in Harlingen. De Groningers wensen er niet langer tonnen in te steken om de Voorwaarts Voorwaarts weer de uitstraling te geven die bij een trotse provincie past. Een jaar geleden raakte het schip op de terugweg van Sail Amsterdam in ongerede na een aanvaring met het dek van de Noorderbrug in nota bene Leeuwarden. De beide masten moesten in Friesland gerepareerd worden. In maart van dit jaar gaf de stichting te kennen de zeilen te strijken. Particuliere initiatieven, onder meer om er een restaurantboot met terras aan het Hoge der Aa in de stad van te maken, leden schipbreuk. 

Redder in nood Tichelaar wil het schip na een grondige restauratie terug brengen naar de stad Groningen. ,,Het schip hoort bij Groningen”, zegt hij. Voorwaarde is dat er ‘een gedegen plan’ komt van provincie en gemeente om het schip rendabel te houden. Gezien de geschiedenis van de Voorwaarts Voorwaarts, zal dat nog niet meevallen. Maar een burentwist over een tjalk lijkt vooralsnog voorkomen.

Laatst gewijzigd op 20-07-2017 om 13:53 uur