Speuren naar stank biovergister Burgum

Stinkt een biovergister nu wel of niet? De raads- en collegeleden van de gemeente Tytsjerksteradiel, medewerkers van energiecentrale Engie en actievoerders ruiken in Bemmel. Daar is sinds april een biovergister in werking. Komt er ook een in Burgum?

In de gemeente Tytsjerksteradiel kennen ze weinig twijfel na een bezoek aan de biovergister in Bemmel. De gemeenteraad wijst zoiets af, zo heeft de gemeenteraad besloten. De college- en raadsleden van Tytsjerksteradiel hebben gesnoven in Bemmel, omdat ook in Burgum er een van dezelfde grootte staat gepland (100.000 ton mest, bermgras en granen). Maar deze stuit op veel protest bij inwoners. Het is nog maar de vraag of 14.000 huishoudens zo gas krijgen.

Bij bewoners leven grote zorgen. Zoals bij Franke Atsma, eigenaar van de plaatselijke boekhandel in Burgum. Als hij over een houten wandelpad aan de rand van het Bergumermeer wandelt, wijst hij naar het omringende natuurgebied. Op een paar honderd meter ligt de Engie-energiecentrale. ,,Prachtig is het hier he? Zie je die futen en die zilverreigers?”

Atsma loopt hier in de weekenden vaak ’s ochtends heel vroeg om te genieten van de stilte en het natuurschoon. Dat er naast de centrale een vergistingsinstallatie komt, waaruit biogas wordt gewonnen uit mest en restproducten, vindt hij een “onzalig plan”. “Nota bene aan de rand van een natuurgebied en bij een jachthaven, een camping en een recreatiepark. Dat moet je als gemeente niet willen.” 

Hij voorspelt stankoverlast en overlast van het af- en aanrijden van zo’n 25 vrachtwagens per dag. ,,Dit gebied wordt zo kapotgemaakt en de toeristen worden verjaagd”, waarschuwt hij. Hij richtte een actiecomité op, dat onlangs al een protest hield bij het gemeentehuis. Ook verzamelde hij ruim 600 protesthandtekeningen. ,,Geen tweede stinkfabriek aan de Burgumer Mar!!” Hierbij verwijzend naar de Sonac-fabriek in het naburige Sumar, die slachtafval verwerkt. De PvdD, 50-plus en GrienLinks stelden vragen aan Gedeputeerde Staten van Fryslân over de vergister. Zij vrezen dat die een ,,aanslag op het toerisme” zal betekenen. 

Toerisme

Op een biovergister in een Nationaal Landschap als de Noardlike Fryske Wâlden (waar Burgum in ligt) zit niemand te wachten, vindt Geesje Duursma van restaurant De Pleats in Burgum. ,,We hebben hier bos en water, mooie fiets- en wandelpaden, bungalowparken en veel kleinschalig toerisme.” En toerisme is belangrijk. ,,Daar moeten we het van hebben. Zeker in een krimpgebied.” 

Burgum is net als het nabijgelegen Earnewâld een watersportgebied. Het Nationaal Landschap vormt met het Nationaal Park Lauwersmeer en De Alde Feanen plus het Werelderfgoed Waddenzee een groen lint in de regio. Toerisme is belangrijk in Noord-Oost Friesland. Het totale aantal overnachtingen in de gemeente Tytsjerksteradiel ligt rond de 250.000 per jaar. De grote vraag is of de nieuwe vergister nu gaat stinken of niet. De producenten beweren van niet. Tegenstanders vrezen van wel.

Wetenschapper Josette Jacobs van Wageningen Universiteit deed in 2010 in opdracht van omwonenden van een geplande biovergister in Aalten onderzoek. Niet de vergister zelf zal geuroverlast geven, zegt ze: ,,Die heeft een gesloten systeem.” Maar de opslag van bijproducten wel. ,,Die kunnen behoorlijk gaan stinken. Ik begrijp de zorgen in Burgum heel goed. Het aan- en afrijden van vrachtauto’s met mest in het gebied maakt het ook minder aantrekkelijk voor toeristen.” 

Duurzaam

De gasgestookte energiecentrale van Engie ging in 1972 in bedrijf. Hij fungeert nu alleen nog als achtervang wanneer elders een centrale uitvalt of bij een piek in de energievraag. Op het terrein van de centrale staan behalve een mega-mestvergister (jaarlijks 100.000 ton biomassa) ook een drijvend zonnepark van 20.000 panelen en een LNG-laadstation, waar binnenvaartschepen en vrachtauto’s vloeibaar gas kunnen tanken.

Energiebedrijf Engie wil hiermee verduurzamen en bijdragen aan de reductie van CO2. Burgum is voor de uitbreidingsplannen een ideale locatie omdat er volop ruimte is en het terrein aan een vaarroute ligt. Mest uit de regio kan worden verwerkt tot groen gas. Een woordvoerder van het bedrijf verzekert dat je een moderne vergister bijna niet ruikt. 

Burgum is niet de eerste plaats waar een grote mestvergister gepland staat. Nederland telt er zo’n 130 kleine en grote. In Friesland staan vergisters in Tirns (Sneek) en Leeuwarden. Er staan er gepland in Kootstertille, Harlingen en nog een aantal in Leeuwaren. In Coevorden komt eind volgend jaar de grootste van Nederland. In het Gelderse Bemmel is in april de eerste grote opgestart. Daar wordt jaarlijks 72.000 ton biomassa (mest, gras en bijproducten waaronder graanresten en glycerine en producten uit de voedingsmiddelen- en diervoederindustrie) omgezet in 9,5 miljoen kuub groen gas.

Gas voor 14.000 huishoudens

Hiermee kunnen ongeveer 14.000 huishoudens van gas worden voorzien, zegt directeur Ab Emmerzaal van Groen Gas Gelderland. Hij verzekert dat de nieuwe generatie vergisters voldoet aan de milieuwetgeving. ,,Deze van ons heeft een luchtwassysteem dat bestaat uit koolstoffilters, een zuurbad en een biologische zuivering. Ik denk dat je niks zult ruiken.” 

Maar beheerder Bastiaan Faber van Recreatiepark Zwartkruis in Burgum, dat watervilla’s verhuurt, gelooft daar niets van. Zijn park ligt op een paar honderd meter van de geplande vergister. ,,De locatie van deze vergister is gewoon niet goed.” Hij voorspelt dat de ,,smerige, zure geur” van buiten opgeslagen materiaal in silo’s de toeristen zal verjagen: ,,In de vergister gaat niet alleen bermgras, maar gaan ook bijproducten als doorgedraaide hondenbrokken en beenmerg. Dat gaat enorm meuren als het buiten onder een zeiltje ligt.”

Bij een zuidwestenwind waait die over het vakantiepark, is de vrees. ,,Wekelijks komen hier tussen de 800 en 1.000 gasten. We hebben uitbreidingsplannen, maar als die vergister er staat zullen mensen hier niet zo snel een vakantiehuisje meer kopen of huren.” Ook het af- en aanrijden van vrachtauto’s baart hem zorgen. ,,De VVD in de raad heeft berekend dat daar jaarlijks 2,5 miljoen brandstof voor nodig is. Dat geeft enorm veel CO2-uitstoot.” 

Geen kadavers

De woordvoerder van Engie onderstreept dat er buiten in de betonnen silo’s alleen gras en suikerbiet ligt. ,,Dat gaat niet rotten, want dan loop je het proces van vergisting mis.” Er worden volgens hem beslist geen kadavers, beenmerg of hondenbrokken vergist. Maar Atsma wijst op een rapport van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (2013. Daarin staat dat er “voldoende aanleiding” is aan te nemen “dat verontreinigde organische reststoffen worden weggemengd onder de noemer comaterialen.” Handhaving is arbeidsintensief en kostbaar. Handelaren in deze stoffen maken misbruik van “het versnipperde toezicht.” 

De Friese gedeputeerde Michiel Schrier (SP) begrijpt de zorgen van omwonenden. ,,Het was een mooi park, maar het stonk er wel. Dat wil je niet op Zoover hebben.” Toch verwacht hij dat de stankoverlast miniem zal zijn. ,,De vergister valt met zijn geurnormen binnen de Wet Milieubeheer.” Wel gaat de provincie onderzoeken of de bouw van de vergister binnen het bestemmingsplan van energieopwekking valt.

Laatst gewijzigd op 14-06-2017 om 12:38 uur