Van onderop is tegen krimp iets te doen, leert Balk
Het komt niet goed met de leefbaarheid, concluderen inwoners van de Friese krimpregio’s. Maar zij zijn het zelf die de verandering moeten brengen, zegt minister Stef Blok.
Door De RedactieEen provincie als Fryslân telt veel krimpgebieden. De meeste dorpen dalen in inwonertal. Als er nog groei is, dan is het vooral in de steden. De prognoses zijn ook somber. De grote vraag is echter hoe desondanks de leefbaarheid op het platteland overeind kan worden gehouden.
,,Samen de schouders eronder zetten’’, is de aanbeveling van Bettina Bock, bijzonder hoogleraar Bevolkingsdaling en Leefbaarheid voor Noord-Nederland. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, weet Bock. Er is een spanningsveld tussen bewoners die graag zaken in gang willen zetten en een overheid die regie wil houden.
Van onderop
,,Het moet van onderop komen’’, vindt minister Stef Blok voor Wonen. ,,Daar ligt het begin van de oplossing.’’ Hij beklemtoont dat ,,de grootste fout is wachten tot Den Haag wat gaat doen.’’ Geld is niet het belangrijkste, wil de bewindsman maar zeggen. En bovendien: ,,Het is altijd te weinig.’’
Blok noemt het voorbeeld van Dekemahiem in Jirnsum. Daar hebben de inwoners de handen ineen geslagen om de sloop van seniorenwoningen te voorkomen. ,,Daar waren mensen in het dorp die zeiden: we gaan het zelf doen. Het geeft me een blij gevoel dat mensen zeggen: we willen voor elkaar zorgen.’’
Balk is wakker
In Balk zijn ze wakker geschud. ,,Het komt niet goed als we niets doen’’, zegt voorzitter Wytze Bouma van Dorpsbelang Balk. Meer dan een eeuw waakt Dorpsbelang over het dorp, maar er is nu reden tot zorg. ,,De tanende leefbaarheid heeft ons aangezet tot het maken van plannen.’’
Balk is een voorbeeld voor alle andere krimpgebieden in den lande. Het dorp met 3800 inwoners kwam zelf met een visie voor de toekomst. Tot verrassing ook van het gemeentebestuur van De Fryske Marren, erkent wethouder Frans Veltman aan geïnteresseerden uit het hele land die naar de landelijke conferentie bevolkingsdaling in Heerenveen waren gekomen en daarna naar Balk waren uitgewaaierd.
Onderzoek en conclusies
Dorpsbelang was voortvarend. Het liet een belevingsonderzoek doen onder de bewoners van Balk. En er kwam een analyse van de ruimtelijke kwaliteit. Er kwamen ook conclusies. Om de vitaliteit van de kern te behouden is het zaak om het winkelgebied compact te maken. Langs de weg van verleiding. Voorts moeten de maatschappelijke en culturele functies bij elkaar.
Er is een lastige periode. Er moet een volgende stap worden gezet. De wethouder vindt het ,,een prachtig inititatief van onderop’’, maar waarschuwt: ,,Het is wel complex allemaal.’’ De voorzitter van Dorpsbelang beklemtoont dat voor uitvoering een projectleider nodig is om het concreet te maken. ,,Wij hebben daarvoor de kennis en expertise niet.’’ Kortom, het hapert in Balk. Er is nog geen werkplan, geen tijdsbalk. ,,Zo concreet is het nog niet'', geeft Veltman schoorvoetend toe.
Toch is er beweging. De gemeente luistert naar Dorpsbelang en denkt mee in aangedragen oplossingen. Het voormalige gemeentehuis van Gaasterlân-Sleat in het centrum van Balk moet een betere bestemming krijgen. ,,Daar zou je een combinatie van zorg en wonen in kunnen maken’’, is het idee van Bouma. ,,In plannen van de gemeente en projectontwikkelaars zou dit aan de rand van het dorp komen. Dat idee is nu verlaten.’’
Te koop
Een wandeling langs de rivier de Luts door het centrum laat het wankel evenwicht zien. ,,Woningen staan er lang te koop. Twee jaar, eentje zelfs vier jaar.’’ Een nieuwbouwplan op de plaats van de oude markante veevoerfabriek wacht al sinds het uitbreken van de crisis op uitvoering.
Vele hectares aan de rand van het dorp hebben vergeefs een bestemming woningbouw gekregen. Het heeft volgens Dorpsbelang lang geduurd voordat de gemeente het onvermijdelijke durfde te aanvaarden. ,,De focus moet op het centrum liggen. Er zal echt een stap gezet moeten worden. ‘’
Het perspectief is helemaal niet zo gunstig, wijst ook een rapportage van het Fries Sociaal Planbureau uit. Een kwart van de Friezen in krimpregio’s vindt dat de leefbaarheid achteruit gaat. Voorzieningen verdwijnen, maar ook de mensen verdwijnen. Er is vergrijzing. De mensen worden ouder, maar vooral, de jongeren verhuizen. Een vijfde van de jongvolwassenen (tussen 18 en 34 jaar) wil binnen twee jaar weg zijn, blijkt uit de nieuwste cijfers.
Laatst gewijzigd op 02-06-2016 om 19:07 uur
