Geen sluiting afvaloven Harlingen, Omrin wil aanpassing na dioxinestoot

Harlingers hebben ,,een niet pluis-gevoel'' over de afvaloven in Harlingen. Maar van sluiting zal geen sprake zijn na een omstreden dioxinestoot.  Er is grote onrust. Omrin zegt toe aanpassingen te willen doen. De Friese politiek wil strengere toepassing van regels.

Mogelijkheden om de omstreden afvaloven in Harlingen te sluiten zijn er niet, bezweert de Friese gedeputeerde Michiel Schrier (SP). In ieder geval heeft afvalverwerker Omrin al wel maatregelen genomen om een verhoogde dioxineuitstoot zoals die zich vorig jaar oktober voordeed te voorkomen. Ook wil de afvalverwerker de Reststoffen Energiecentrale (REC) in Harlingen aanpassen, is de belofte van Omrin-directeur John Vernooij. 

Provinciale Staten van Fryslân hielden woensdag 24 februari 2016 aan het eind van de reguliere statenvergadering een interpellatiedebat over de REC op verzoek van GrienLinks. Die partij stelde “een algehele APK-keuring” voor de afvaloven voor. Statenlid Retze van der Honing (GrienLinks) vroeg de gedeputeerde opnieuw om de ruwe temperatuurgegevens van de afvalverbrander. Bij lage temperaturen (onder de 850 graden) is er kans op dioxine-uitstoot. ,,Het lijkt wel of die meetgegevens een militair geheim zijn, maar we hebben het maar over een afvaloven.'' 

De Partij voor de Dieren (PvdD) in de Friese staten diende een motie in om de afvaloven te sluiten. Statenlid Rinie van der Zanden: ,,Er komen levensgevaarlijke stoffen vrij, die de gezondheid van mens en dier in gevaar brengen.” De motie haalde het niet. 

PVV’er Aardema zei de REC het liefst te willen sluiten. ,,Wij zijn er altijd tegen geweest. Een afvalverbrander hoort niet bij de mooie Waddenzee, maar hij staat er nu eenmaal.” Hij pleitte voor technische aanpassingen en aanscherping van de vergunning. ,,We trekken eerst een gele kaart. Voor we de rode trekken.” 

VVD-statenlid Hosman zette vraagtekens bij de deskundigheid van de Harlinger toxicoloog Abel Arkenbout, lid van de Begeleidingsgroep. “Een gecertificeerde toxicoloog zal nooit plaatjes van misvormde kindertjes laten zien.” Ze refereerde aan de presentatie van Arkenbout vorige week in Harlingen. Daar toonde hij de schadelijke effecten van dioxines in het ontbladeringsmiddel Agent Orange aan de hand van afbeeldingen. 

Het CDA waarschuwde voor paniekvoetbal en de FNP vond dat de hele discussie “hysterische vormen” aannam omdat de deskundigen over elkaar heen rollen. De SP drong bij monde van fractievoorzitter Fenna Feenstra aan op openbaarmaking van de temperatuurgegevens en een verbeterde opstartleiding. 

Gegevens niet openbaar

Omrin-directeur John Vernooij stelt dat hij de ruwe meetgegevens niet openbaar wil maken. Ze zijn te gecompliceerd voor leken, is de strekking van zijn boodschap. Bovendien worden de uitstootgegegevens op de website van Omrin geplaatst. En daaruit valt af te leiden of de oven op temperatuur was. Wel kan iedereen die dit wil, de temperatuurgegevens inzien bij de REC. De eerste aanvraag is al binnen. 

In Harlingen vroeg de raadsfractie van Harlinger Belang tijdens een informatieve raadsvergadering om het vertrek van Vernooij. Ook De stichting Afvaloven Nee eist dat hij opstapt. Ze hebben geen vertrouwen meer in het Omrin-management. Het raakt Vernooij persoonlijk, dat zijn integriteit in twijfel wordt getrokken. ,,We willen niets liever dan het vertrouwen van de Harlingers terugwinnen.” Hij somde vervolgens diverse duurzame initiatieven op van Omrin. ,,We halen biogas uit afval, hebben sorteercentra voor textiel en van de bodemas van de REC maken we stoepranden. Ik wil aan een duurzame, betere wereld bouwen.”

Informatieavond

Op een informatieavond in het Provinsjehûs in Leeuwarden konden statenleden een week eerder vragen stellen aan diverse deskundigen onder wie toxicoloog Abel Arkenbout, milieukundige Johan Vollenbroek, vertegenwoordigers van de FUMO, directeur John Vernooij van Omrin, Peter Polhuis van de Begeleidingsgroep van de REC, GGD-arts Frans Duijm en SP-gedeputeerde Michiel Schrier. 

Aanleiding van de bijeenkomst was de grote onrust onder de bevolking in Harlingen, na de dioxine-uitstoot tijdens een storing begin oktober 2015. De jaarnorm van de uitstoot voor dioxines zou toen overschreden zijn, bevestigen twee onafhankelijke bronnen van elkaar. Omrin betwist dit overigens.  

De stofmeter van de REC komt op een betere plaats en er komt een alarm als de koolstofdosering niet aanslaat, stelt Vernooij. Koolstof toevoegen is nodig om dioxines uit de gassen te halen. Tijdens de storing in oktober werkte de actief kooldosering niet. Omrin verzuimde dit te melden. Verder was er tijdens de storing sprake van ,,smeulend vuur”, doordat een ventilator uitviel. Om dit te voorkomen krijgt de REC per 1 april een systeem waarbij de oven bij een kapot relais toch kan afstoken.  

Maat vol

Voor de Harlinger Stichting Afvaloven Nee is de maat vol. Deze wil onmiddellijke sluiting van de afvaloven en een referendum. De stichting heeft meer ijzers in het vuur. Deze doet ook aangifte en verzoekt om handhaving van de vergunningsvoorwaarden en eist een einde van schadelijke activiteiten die niet in de vergunning zijn vermeld.

De bezwaren van de stichting richten zich op meer zaak dan alleen de korte dioxine emissie op 1 oktober 2015. In de vergunning voor de afvaloven ontbreekt het zogeheten spoelprogramma bij het opstarten van de afvaloven, stelt de stichting. Deze noemt het ,,onbegrijpelijk'' dat provincie en toezichthouder FUMO het gebruik van het spoelprogramma, waarbij sprake is van verhoogde emissies aan dioxines en zware metalen, al sinds de start van de REC in 2011 toestaan.

Grasmonsters

Uit een onderzoek van het RIVM blijkt dat in de grasmonsters rondom de REC geen verhoogde dioxines zijn aangetroffen. GGD-arts Frans Duijm benadrukte dat er ,,verschrikkelijk weinig dioxines” zijn verspreid tijdens de bewuste storing. ,,De grasmonsters die het RIVM heeft onderzocht bevatten niet meer dioxines dan in de rest van Nederland zitten.”  

Zorg niet overdreven

Is de zorg van de Harlingers dan overdreven? Toxicoloog Abel Arkenbout vindt van niet. Hij is het oneens met GGD-arts Duijm. ,,Al een zeer lage concentratie dioxine heeft effect op de volksgezondheid.” 

Gedeputeerde Michiel Schrier (SP) liet eerder weten dat de REC aan alle vergunningen voldoet en tot de beste afvalverbranders van Nederland behoort. Toch liet hij het Duits ingenieursbureau Wandschneider en Gutjahr onderzoek doen naar de REC. Tot verrassing van de aanwezige statenleden kwam Wandschneider na een pauze met een eerste oordeel over de REC. ,,Een heel moderne installatie,” meende hij.

Wandschneider is het niet eens met Vollenbroek, die de REC eerder op een informatiebijeenkomst van Stichting Afvaloven Nee de slechtste van Nederland noemde. De Duitse ingenieur adviseerde de opstartleiding (de bypass) te vervangen. Vollenbroek pleitte hier ook voor. Storingen, meende Wandschneider, komen voor en vallen amper te voorkomen. ,,De REC zit binnen de 60 storingsuren per jaar. Een storing is een leerproces.”

Vernooij vindt de suggesties van Vollenbroek en ingenieur Wandschneider om de opstartleiding (“bypass”) te vervangen interessant. Bij het opstarten zouden ongereinigde stoffen de lucht in vliegen. 

De toelichting van Wandschneider bezorgde Peter Polhuis, voorzitter van de Begeleidingsgroep van de REC een “hoogst ongemakkelijk gevoel”. “Wat we hier horen is volstrekt nieuw.” Hij had het chiquer gevonden als Wandschneider zijn bevindingen eerst met de Begeleidingsgroep had gedeeld. 

Transparantie gevraagd

Statenlid Retze van der Honing (GrienLinks) wil weten waarom de ruwe meetgegevens niet worden vrijgegeven. ,,Die wil ik voorleggen aan een deskundige. Net zoals de gedeputeerde ook een eigen deskundige heeft ingeschakeld.” Inzage in die gegevens is essentieel om het vertrouwen bij de burgers terug te krijgen, onderstreepte hij. ,,De Noordelijke Rekenkamer adviseerde eerder om transparant te zijn.” Omrin-directeur Vernooij zei dat de gegevens in te zien zijn bij de REC. 

Het echte probleem met de REC is vooral sociaalmaatschappelijk, meende Jan Waterlander van 50-Plus. ,,De bevolking is het vertrouwen kwijt.” Peter Polhuis van de Begeleidingsgroep was het met hem eens. ,,Ons einddoel is de maatschappelijke rust in Harlingen terug te brengen.”  

Onrust in Harlingen

Dat die onrust en zorg er zijn bleek dinsdagavond 16 februari 2016 op een druk bezochte informatieavond in Trebol in Harlingen. Burgers konden vragen stellen aan Arkenbout en Vollenbroek. Het ging er af en toe heftig aan toe. Wethouder Harry Boon (CDA) werd uitgejoeld en Harlingers riepen dat ze ,,besodemieterd” werden. Boon wilde niet toezeggen de REC tijdelijk stil te leggen tot er maatregelen zijn genomen om verhoogde dioxine-uitstoot te voorkomen.,,De REC is er en zal er altijd blijven.” 

Toxicoloog Arkenbout noemde dioxine in zijn presentatie ,,een extreem giftige stof”. Ook in kleine hoeveelheden is die al giftig. Niet voor niets besloot een VN-conventie in 2004 de stof de wereld uit te bannen. Arkenbout onthulde dat het dioxinepatroon in de eieren van hobbyboeren uit Harlingen overeenkomt met dat van dioxines uit de REC. Met andere woorden: de dioxineverbindingen zijn identiek, dus de dioxine-eieren zijn veroorzaakt door de uitstoot van de REC. 

Arkenbout meldde dat de afvaloven sinds de opening in 2011 31 x is opgestart. ,,Bij elke opstart worden er dioxines uitgestoten.” Verder pleitte de toxicoloog voor openbaarheid van de gemeten temperatuur van de afvalverbrander. ,,Nu krijgen we alleen de berekende temperaturen.” ,,Belachelijk! riep iemand in de zaal. ,,Misdadig”, vond een ander.  

Niet pluis-gevoel

De Harlinger huisarts Huisman zei bij het management van de REC een ,,niet-pluisgevoel” te hebben. ,,En huisartsen zitten in 93% van de gevallen wat dat betreft goed.” Hij zei drie keer met Omrin-directeur Vernooij gesproken te hebben. ,,Maar we worden uitgelachen. Er is niks aan de hand zegt hij. Wij moeten ons er als artsen buiten houden en in onze spreekkamer blijven.” Enkele patiënten van hem hebben klachten. Hoeveel en welke klachten ze hebben kon hij wegens zijn beroepsgeheim niet zeggen. Huisman riep de overheden op niet te veel te vertrouwen op de GGD.  

Schoorsteen hoger, bypass weg  

Volgens milieukundige Johan Vollenbroek kan de REC alleen veilig draaien als de schoorsteen (nu 44 meter) verhoogd wordt, de bypass verdwijnt en er een tweede doekfilter bij komt. 

Burgemeester Roel Sluiter (PvdA) van Harlingen beloofde er ,,alles aan te doen om te zorgen dat het ding (de REC red.) veilig functioneert.” ,,Het disfunctioneren van de REC moeten we een halt toeroepen.”  

Laatst gewijzigd op 24-02-2016 om 19:55 uur