Ambities Fryslân in 2016: ’werkgelegenheid heeft hoogste prioriteit’

De ambities van Fryslân voor 2016. Commissaris der koning John Jorritsma, de hoogste Friese baas. heeft zijn agenda bepaald: Culturele Hoofdstad 2018. En daarnaast heeft de werkgelegenheid de hoogste prioriteit, want ,,de daling van de werkloosheid blijft achter en de Friese economische groei is te laag''.

Het jaar 2016 komt voor Fryslân vol in het teken te staan van Culturele Hoofdstad 2018. Commissaris der koning John Jorritsma maakt zijn borst nat. ,,We moeten vol aan de bak om het goed neer te zetten.’’ Hij is maar duidelijk: ,,Het is geen feestje voor de elite.''

,,We zullen er keihard aan werken om er een daverend succes van te maken om zo de spotlight vol op Fryslân te krijgen'', zegt Jorritsma. ,,Het is een uitdagende opdracht'', zegt hij er onmiddellijk bij. Maar inmiddels zijn er al 225 bedrijven en instellingen die zich hebben aangemeld om mee te doen. 

Meer ambities

Er zijn zo veel andere zaken die in 2016 urgentie vragen. Jorritsma noemt de vluchtelingenopvang in Friese gemeenten, de afronding van de verbouw van ijsstadion Thialf, de herindeling van Friese gemeenten, nieuwe impulsen voor de Friese economie en de krimpproblematiek.

Jorritsma maakt werkweken van zeventig uur, maar hij zegt nooit dat hij het druk heeft: ,,Ik zit vol.’’ Dan heeft hij een vergadering op het Provinsjehûs in Leeuwarden, dan is hij in Brussel, dan in Den Haag, dan met een zakendelegatie in China. ,,Ik schakel duizend en één keer op een dag.’’ En: ,,Ik ben een workaholic.’’

Krimp als uitdaging

Opnieuw noteert Fryslân over 2015 een daling van het inwonertal. Vooral op het platteland gaat het achteruit. Er is sprake van vergrijzing en daaroverheen ook nog eens ontgroening. Jorritsma is niet de man om achterover te leunen.

Het huisvesten van vluchtelingen krikt het inwonertal van sommige gemeenten op, maar het is niet het antwoord dat nodig is. ,,Daarmee verhoog je niet structureel de vitaliteit van het platteland.’’ 

,,Maak van krimp een uitdaging’’, is het advies van Jorritsma. ,,Wat kan is een prima ontsluiting van het platteland met breedband en glasvezel. We zullen met krimp om moeten gaan, dat is mogelijk met ontsluiten en faciliteren.‘’

Hij ziet er ook de kansen voor innovatieve bedrijven. Daarmee krijgt de Friese economie nieuwe prikkels. Dan moeten ze vooral niet vergeten zichzelf in de etalage te zetten. Er mag meer trots worden getoond. ,,We zijn te vaak bescheiden, terwijl we hier prachtige producten maken. Kijk naar het Innovatiecentrum in Drachten.’’  

Ook de deelname van de provincie Fryslân in de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) is een stap. ,,Voor nog meer grip op investeringen'', zegt Jorritsma.

Vluchtelingenstroom

De vluchtelingenstroom raakt hem. Jorritsma heeft in 2015 steeds met verve bepleit om een belangrijke rol te spelen. De provincie helpt gemeenten op allerlei fronten om opvang voor vluchtelingen mogelijk te maken. ,,Ik doe het vanuit mijn hart. Mogen we alsjeblieft de welvaart delen met mensen die ook op zoek zijn naar een stukje geborgenheid, geluk en veiligheid.’’

,,We kunnen niet aan de kant blijven staan. Hier ligt ook in Fryslân een belangrijke taak. We kunnen niet zeggen, dat is niet onze verantwoordelijkheid. Sodemieter op zeg.‘’

Het statendebat in het najaar van 2015 maakte het scherp, ook voor Jorritsma. ,,Voor mijn doen ben ik daar fel tekeer gegaan. Heb het statenlid het woord ontnomen. Het had niet veel gescheeld of ik had haar er met kop en kont uitgezet. Voor mij zijn er grenzen aan het betamelijke. Als je het hebt over de zwartjes, dat gaat mij door merg en been. Dan zeg ik: dit is mijn statenzaal. Uit stand exploderen, dat kan ik dan.’’

Herindeling gemeenten

De gemeentelijke herindeling in Fryslân lijkt geknipt en genaaid. Met de instemming van de gemeenten voor de vorming van de grote gemeente Waadhoeke is er weer een groot stuk van de puzzel klaar.

Schijn bedriegt, waarschuwt Jorritsma. Het jaar 2016 vraagt juist nog heel veel inzet en lobbywerk. Immers, de Tweede Kamer en de Eerste Kamer moeten er nog mee akkoord gaan. ,,We moeten er dit jaar volop mee bezig. Het is nog niet geramd en gespijkerd.’’

En dat Harlingen niet meedoet in de herindeling van Het Bildt, Menaldumadeel, Ferwerderadiel, Franekeradeel en Littenseradiel, dat is nog een pijnpunt. Jorritsma: ,,Ik vind dat heel erg jammer. En zonde.’’

Harlingen kiest voor de positie van een kleine gemeente, te midden van de grote. Of het richt zich naar de zee, als vanouds. Waarvandaan ook in vroegere eeuwen de welvaart kwam. Jorritsma neemt het zoals het is en daarom ook de burgemeestersvacature opengesteld. ,,Maar ik heb het wel met zand tussen de kiezen gedaan.’’

Politieke aardverschuiving

Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog maakt de PvdA geen deel uit van het bestuurscollege van Fryslân. De uitslag van de verkiezingen voor Provinciale Staten in het voorjaar van 2015 leidde tot een politieke aardverschuiving. ,,Het was wel even schrikken’’, biecht Jorritsma op. ,,Dat raakt mij ook, je hebt jaren met elkaar op getrokken. Het is schakelen en wennen. En investeren.’’

Met de komst van de nieuwe bestuurscoalitie van CDA, SP, VVD en FNP zijn in de provincie Fryslân de bordjes verhangen. ,,We zijn kritischer geworden op het uitgavenpatroon. Het is prachtig dat de provincie veel dingen mogelijk maakt, maar ik kan niet in een gehucht, dorp of stad komen of ik struikel over dingen die de provincie heeft bekostigd.’’

De geldstromen vanuit het Provinsjehûs worden tegen het licht gehouden. ,,We hebben een grote verantwoordelijkheid naar de toekomst als het gaat om het verkwanselen van ons tafelzilver. De provincie is nog altijd het symbool van het pinapparaat van de Tweebaksmarkt. Ik vind dat niet goed.’’

Er zijn accenten anders gelegd. ,,Er klinkt nu een ander geluid’’, merkt Jorritsma op. ,,Maar dat hoort bij ons democratisch bestel. We hebben nu een jong team, met Sander de Rouwe die gepokt en gemazeld is in de politiek.’’

Het was verfrissend. Ook commissaris der koning kreeg gelegenheid om het coalitieakkoord te beoordelen.  ,,Dat vind ik top. Er is naar mij geluisterd en er is ook iets mee gedaan. Bij de vorige coalitie heb ik dat niet meegemaakt. Toch is het belangrijk: jij bent de linking pin met staten.’’

Onbesproken gedrag en integriteit

Jorritsma hamert op onbesproken gedrag voor overheidsdienaren. ,,Je moet je altijd bewust zijn van je handelen.  Ik moet me bewust zijn van mijn rol, zeven dagen lang, 24 uur per etmaal. De omgeving let op mij.’’

Ook een burgemeester hoort van onbesproken gedrag te zijn, Jorritsma beklemtoont het telkens weer. Dat heeft soms vergaande consequenties, hij heeft het zelf meegemaakt met de burgemeesters van respectievelijk Vlieland en Schiermonnikoog. Ze vertrokken.

Onontkoombaar. ,,Je wordt onder de loep genomen door de samenleving. Hoge bomen vangen veel wind. Iedereen vindt er wel wat van. Altijd gemakkelijk, met zijn allen op een iemand richten. Je hebt geen mogelijkheid meer om iets uit te leggen. Dat is wel jammer, maar dat weet je.''

Jorritsma is blij dat Nederland met een derde plaats hoog scoort als het gaat om een veilige en integere omgeving. Maar er rust bij een commissaris en een burgemeester een plicht om dit te bewaken. ,,Zij hebben hierin een belangrijke functie. Iemand moet de guts hebben om dit soort dingen bespreekbaar te maken. Dat vraagt moed, maar ik vind dat belangrijk.’’

,,Een overheid die een beetje integer is, dat is een slechte overheid’’, vervolgt de Friese commissaris. ,,Er zijn gemeenteraden waar leden of fracties geen gevoel hebben bij verhoudingen. Ze zijn bezig met cliëntisme en laten dit ook in debatten tot uitdrukking komen.‘’

Voorbeelden zijn er. Raadsleden die banden hebben met de horeca maar doodleuk meestemmen over een nieuwe horecaverordening in de gemeente. ,,We zijn allemaal mensen en mogen een fout maken. We zijn tenslotte geen heilige boontjes. Maar als je niet integer bent, dan moet je opzouten. Het openbaar bestuur wordt hierop afgerekend. ‘’

Culturele Hoofdstad

En dan Culturele Hoofdstad 2018. Het is het jaar 2016 dat alle plannen op de rails moeten worden gezet. Nu moeten de neuzen dezelfde kant op en komt het aan op een goede uitwerking.

In de eerste plaats geeft Jorritsma de credits aan oud-gedeputeerde Jannewietske de Vries (PvdA). Zij heeft jarenlang binnen en buiten de provincie ,,gesjouwd, gezwoegd en gesleurd’’ om de kandidatuur van Leeuwarden veilig te stellen. 

Dan brandt hij los: ,,Culturele Hoofdstad is geen feestje voor de elite. Dat is retoriek van mensen die het bidbook niet hebben gelezen. Waar ik moeite mee heb, dat zijn de azijnpissers, de mensen die per definitie tegen willen zijn. Zij komen niet met argumenten en feiten. Was dat maar zo.’’

Jorritsma accepteert kritisch publiek. Dat acht hij goed. Hij investeert echter vooral in de 80 procent die achter de plannen kunnen staan. ,,Als bestuurders moeten we rustig blijven en doorgaan. Niet elke keer in de verdediging schieten.‘’ En de criticasters? ,,Die moeten dat doen met een warm hart en een koel hoofd. Laten we het niet doen met ‘roppe en raze’.’’

Laatst gewijzigd op 05-01-2016 om 10:43 uur