Oplossing muizenplaag: noodklok en verzuipen

Van muizen raak je nooit bevrijd. Soms zijn ze een echte plaag, weten Friese boeren. Muizen hebben in 2014 en 2015 volgens boerenorganisatie LTO in een eerste raming voor €73 miljoen schade aangericht in Friese weide- en bouwlanden. Volgens de provincie Fryslân viel het later reuze mee: €15,9 miljoen om precies te zijn. Maar die muizen komen terug.

Muizen zijn lang een plaag in de weilanden in Friesland. In 2014 en 2015 is een schade van bijna €73 miljoen ontstaan. Lang is onderzoek gedaan om de gevolgen goed in kaart te krijgen. En om te kijken hoe in de toekomst een muizenplaag is te voorkomen.

Dat laatste zal niet lukken. De mens heeft in het landschap een zo gunstige biotoop gecreëerd dat er geregeld een muizenplaag zal zijn. Gemiddeld eens in de drie, vier jaar is de schatting van deskundigen. De beste remedie is het land onder water te zetten, concludeert onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga. Dan verzuipen de muizen. Voorts is het hopen op veel regenval en vorst. Daar hebben de knagers ook een hekel aan.

Een noodklok kan helpen om tijdig in actie te komen. Er is een Early Warning System ontwikkeld waarmee boeren vroegtijdig een muizenplaag kunnen zien aankomen. Aan de hand van deze informatie kunnen boeren vroegtijdig preventieve maatregelen nemen. Denk aan het waterpeil verhogen.

Via het Early Warning System krijgt een boer inzicht in de cyclus en de ontwikkeling van een mogelijk muizenplaag. Veel roofvogels betekent vaak dat er veel muizen zijn. Alle informatie wordt bij elkaar gebracht en op basis daarvan kunnen de boeren aan de slag. Vroegtijdig het land maaien, kan helpen. Langdurige beweiding is ook een optie.

Het ecologisch onderzoeksbureau Altenburg en Wymenga presenteerde het onderzoeksrapport op 18 januari 2016 in Koufurderrige. Gedeputeerde Johannes Kramer overhandigde het onderzoeksrapport namens de betrokken partijen aan de boeren. Gedeputeerde Johannes Kramer: ,,Ik bin bliid dat dit ûndersyk der no leit. It jout in hânriking oan de boeren om op tiid maatregels te treffen. It is úteinlik de boer sels dy’t it bêste sjen kin hoe’t it der hinne leit yn it fjild en yn aksje komme moat.''

Noodklok 

In januari 2015 wordt in Friesland de noodklok geluid. Dan zijn er tienduizenden hectares grasland aangetast door muizenvraat. Miljoenen muizen maken van de weilanden een woestenij. Het is een proces dat dan al een half jaar gaande is. Zeker 750 boeren in het zuiden en midden van Friesland zijn gedupeerd.

Zo’n 750 boeren vragen op een speciale bijeenkomst in het Abe Lenstrastadion in Heerenveen om hulp. Het gemiddelde schadebedrag zit rond €100.000, blijkt uit een eerste taxatie. Een totaal van wel €73 miljoen, volgens de schatting van landbouworganisatie LTO.

De provincie Fryslân neemt dan zijn rol om te helpen en stuurt taxateurs naar de getroffen boeren. Nu is deze taxatie afgerond. En wat blijkt in de definitieve opsomming? Er is een schade van €15,9 miljoen, voornamelijk door grasverlies en grasherstel.

Verklaring

Een verklaring wordt er ook bij gegeven door de provincie. De taxatie betreft het verlies van één maaironde. Sommige boeren hebben echter een groter verlies, die missen een volledig jaar aan grasopbrengsten en hebben dit in hun eerste schatting ook becijferd.

Nog belangrijker is dat het bedrag van LTO een landelijke schadeprognose is. Daarnaast is in dit bedrag alle schade meegenomen, zoals de uren van de boer en loonwerker ter bestrijding van de muizenplaag. Ook de herstelkosten van het grasland, de bijkomende kosten voor het bijkopen van voer en de kosten voor extra bemesting zitten erin. Wanneer deze onderdelen niet worden meegerekend in het verwachtte schadebedrag van €73 miljoen, zou er een schadebedrag van circa €30 miljoen zijn uitgekomen.

Overmacht

Met een taxatierapport kunnen de ondernemers bij derden (zoals de bank) aantonen dat ze buitenproportionele schade leden door overmacht. De taxaties worden ook gebruikt om goede overzichten te verkrijgen voor onderzoek. Daarnaast is het door de taxatierapporten ook mogelijk geworden om verruiming te krijgen van Europese regels.

De boeren hebben dankzij deze rapporten meer ruimte gekregen om anders om te gaan met de gewassen. In plaats van gras mocht er nu meer mais of andere gewassoorten worden ingezaaid. Hierdoor kunnen de boeren meer ruwvoer binnenhalen. Tenslotte is dit rapport nodig voor het aanvragen van een lening bij de provincie Fryslân. Momenteel zijn er twaalf leningen verstrekt. Hiervoor komen boeren in aanmerking die financieel in de knel zijn gekomen door muizenschade, maar daarvóór wel een gezonde bedrijfsvoering hadden.

Twee taxatierondes

De taxaties van het Faunafonds (onderdeel van BIJ12) gaan over het verlies aan gras en de herstelkosten van het grasland. Het Faunafonds voerde twee taxatierondes uit in 2015. Dit gebeurde in opdracht van gedeputeerde Johannes Kramer. De eerste werden in april van dit jaar uitgevoerd. Dit resulteerde in een advies van de taxateur. De adviezen varieerden van niks doen (wachten op natuurlijk herstel), tot opnieuw inzaaien en doorzaaien van het gras.

Een tweede taxatie (tevens eindtaxatie) was nodig om te zien in hoeverre de graszode zich herstelde en wat het feitelijke verlies van de grasopbrengst was. Deze taxatieronde vond voor het grootste deel eind mei plaats, vlak voordat de boeren het gras maaiden en hun koeien lieten weiden.

Muizen gaan door

Daarna zijn de muizen lekker doorgegaan in Friesland, maar nu in het noordwesten en zuidwesten van de provincie. De akkerbouwers hebben al flinke schade in hun gewassen als graszaad en granen. De Nederlands Akkerbouw Vakbond heeft staatssecretaris Sharon Dijksma dan ook gevraagd om extra bestrijdingsmiddelen (rodenticiden) te mogen inzetten. Het vinden van oplossingen is urgent, zegt ook Dijksma.

Verschillende boeren in de Zuidwesthoek zien op dat moment hetzelfde gebeuren als in de zomer van 2014 toen de weilanden van collega's rond bijvoorbeeld Tersoal, Yndyk en in de Haskerveenpolder in snel tempo prooi werden van de kleine knaagdieren. In de loop van de herfst waren hun landerijen verworden tot prairylandschap.

Laatst gewijzigd op 18-01-2016 om 11:43 uur