Politieke bonje door gaswinning Terschelling

NIEUWE UPDATE: Het Terschellinger gas heeft geleid tot grote bonje tussen minister Henk Kamp en de Tweede Kamer. Dit keer is het de PvdA die de poot stijf houdt, tot groot ongenoegen van de stijfkoppige VVD-bewindsman.

De Tweede Kamer grijpt in bij het Terschellinger gasplan. De aanvraag van Tulip Oil voor gaswinning bij Terschelling wordt bevroren tot zeker eind dit jaar. Dan heeft de minister de Energievisie 2015 en de nieuwe Mijnbouwwet klaar met strengere regels. Tulip Oil heeft echter haast. Die wil al in de winter van 2016/2017 bij Terschelling boren.

Minister Henk Kamp van Economische Zaken wil zich niet met handen en voeten laten binden. De uitspraak van de Tweede Kamer is hem zeer tegen de zin, reden waarom hij zich er niet bij neer wil leggen. Hij bespreekt het eerst met de ministerraad. Kamp is boos over de opstelling van de PvdA, die in het gasdossier de rug recht heeft gehouden en de motie van de oppositie heeft gesteund. 

Het ongenoegen in de Tweede Kamer over gaswinning is groot. Veel Kamerleden zijn het getalm van de minister zat. Daarom was er brede steun voor een motie om vergunningsaanvragen voor proefboringen of gaswinning in en nabij de Waddenzee en de Waddeneilanden op te schorten of aan te houden. Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren wist zich al zeker van de steun van onder andere PvdA, CDA, SP en GroenLinks. Bij stemming in de Tweede Kamer heeft de motie inderdaad meerderheid van stemmen. VVD is tegen.

De actievereniging GasTvrij Terschelling en de Waddenvereniging zijn blij met het het uitstel. ,,Het is een eerste stap'', zegt Annet van Essen van GasTvrij Terschelling. Het is afwachten wat de minister nu verder gaat doen met de motie. In theorie kan hij de wens van de Tweede Kamer ook nog trotseren. 

Keer op keer zegt de minister overigens de zorgen te begrijpen. De bewindsman snapt zelf ook heel goed dat gaswinning op of boven Terschelling een delicate zaak is. Maar het complexe is dat hij tot nu toe weinig juridische argumenten heeft om een vergunning te weigeren. Het is een gemis aan wapens.

Daarmee is de positie van de hoogst verantwoordelijke voor gasboringen, in kwestie Henk Kamp, helemaal niet zo gemakkelijk. De Kamerleden Jan Vos (PvdA), Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) en Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) steken steeds opnieuw de helpende hand toe, ook met een serie amendementen voor wijziging van de Mijnbouwwet.

Ook deze moeten voor de minister een uitnodiging zijn om te zeggen dat er geen olie- en gasboringen horen in en om de kwetsbare Waddenzee. Of algemener: in gebieden met een status Natura 2000 en Werelderfgoed. Maar Kamp wil zijn handen vrij houden, hij is duidelijk niet gecharmeerd van de bemoeienis van de Tweede Kamer.

Kamp gaat eerst naar de ministerraad, alvorens zelf met een standpunt te komen. De ministerraad is op 1 mei duidelijk: de wil van de Tweede Kamer wordt uitgevoerd. Dus nog geen vergunning voor gaswinning Terschelling en bij schade geldt voortaan de omgekeerde bewijslast.

Begrip voor zorgen Kamer

De minister wijst de inbreng van de Tweede Kamer eigenlijk af, ook al zegt hij de zorgen te begrijpen. Hij wil eerst uitgebreid advies en een zorgvuldige afweging voor de nieuwe Mijnbouwwet. Tot die tijd geldt de oude Mijnbouwwet. ,,Daar heb ik mij aan te houden, dit zou de Tweede Kamer ook willen.'' Toch doet hij een toezegging, hij zal bij nieuwe aanvragen voor een gaswinningsvergunning proberen te handelen in de geest van wat de Tweede Kamer wil. Wat dat dan is? Daarop geeft Kamp geen antwoord.

Daar zit nou juist de pijn, want in de oude wet wordt bij een aanvraag voor een winningsvergunning vooral gekeken naar de economische haalbaarheid. De Tweede Kamer wil meer. Die wil dat er ook gekeken wordt naar andere aspecten, zoals milieu. Het winningsplan voor Terschelling heeft de Tweede Kamer doordrongen van de urgentie om dit in wetgeving vast te leggen. Al in november 2013 heeft de Kamer in een motie de minister opgedragen dit te regelen. Maar tot op heden is het daar bij gebleven.

Nog dit jaar komt er een voorstel voor een nieuwe Mijnbouwwet, is de toezegging van Kamp. ,,Op zijn vroegst oktober.'' Het zal gebeuren met een spoedadvies bij de Raad van State. Het nu aannemen van amendementen zou ten koste gaan van de zorgvuldigheid, waarschuwt hij. Zijn voorkeur ligt bij een samenhangende visie. Kamerlid Liesbeth van Tongeren van GroenLinks begrijpt er niks van: ,,De Tweede Kamer voelt een grote urgentie door alle signalen en zorgen uit de samenleving en de minister zegt: ,,Vertrouw nou maar op mij en veegt alle amendementen van tafel.''

Het gaat om ingewikkelde wetsartikelen. Maar deze moeten zuiver zijn, want om gasboringen tegen te houden is een actiegroep als GasTvrij Terschelling of massale publieke verontwaardiging niet genoeg. Het moet de minister juridisch gezien vrij staan om een vergunning te weigeren, dit is waar minister Kamp steeds op hamert in Kamerdebatten.

Mijnbouwwet is sober

Feitelijk heeft de Mijnbouwwet weinig weigerings- en intrekkingsgronden. Ja, de bescherming van natuur. Maar andere belangrijke maatschappelijke waarden zoals milieu, landschap, en de kwaliteit van grond- en drinkwater, die zijn niet genoemd.

Dit moet anders, vindt PvdA’er Jan Vos. Veel meer dan alleen natuur moet in de Mijnbouwwet een obstakel kunnen zijn voor olie- en gasboringen in kwetsbare gebieden. Uitgangspunt moet zijn dat de kwaliteiten van leefomgeving niet mogen verslechteren door mijnbouwactiviteiten.

Esther Ouwehand (PvdD) heeft ook een moreel oordeel. Zij vindt dat mijnbouw helemaal niet hoort in wat ze noemt ,,kwetsbare, unieke en onmisbare natuurgebieden''. Zij bedoelt de Waddenzee, naar aanleiding van de plannen van Tulip Oil om op Terschelling naar gas te boren.

Het is dubbel, vindt Ouwehand, want de minister is wel van plan om plaatsing van windturbines in of bij Natura 2000-gebieden uit te sluiten. Nee, dan ook een rechte lijn en bepalen dat gasboringen en zoutwinning er ook niet horen, zo adviseert zij haar collega’s in de Tweede Kamer.

Met een wetswijziging zijn er juridische middelen voor de minister en de Tweede Kamer om gehoor te geven aan de brede protesten tegen gasboringen in kwetsbare gebieden, zoals de Waddenzee en de Waddeneilanden. Dan is er in het geval van het Terschellinger gaswinningsplan een handvat om tegemoet te komen aan de duidelijke afwijzing van gasboringen door zowel de gemeenteraad van Terschelling als Provinciale Staten van Fryslân.

Zo ver is Tulip Oil nog niet. Op 21 april is de winningsvergunningsaanvraag bij de provincie Fryslân openbaar gemaakt. Het vergunningentraject, inclusief milieueffectrapport, is van aanzienlijke omvang, erkent het nog jonge gaswinningsbedrijf.

Platform op eiland

Het liefst maakt Tulip Oil een platform op het eiland. Ze kan het bedrijf vijf putten boren. Dit is nodig, want er wordt wel gesproken over het veld Terschelling-Noord, maar feitelijk zijn het vier blokken die door ondoorlatende breuken van elkaar zijn gescheiden. Tulip Oil wil beginnen met het ‘’staartblok’ onder de noordelijke kustlijn, dichtbij het eiland. Deze boring is voorzien in de winter van 2016/2017. ,,In het rapport bij de vergunningsaanvraag staat nog winter 2015/2016, maar dit is achterhaald. Het is niet meer haalbaar'', zegt Joost den Dulk van Tulip Oil.

Er mag vanwege natuur- en milieubepalingen alleen in de winterperiode worden geboord. De andere putten volgen in de winter van 2017/2018. Grote kans dat er ook ,,moderne technieken'' moeten worden ingezet. Tulip Oil heeft het dan over 'fracking', het op grote diepte loswrikken van het gesteente. ,,Maar de milieueffectrapportage moet duidelijkheid geven over alle effecten'', zegt Den Dulk. ,,Pas dan maken we keuzes. Dit zijn de regels, we mogen het niet anders doen.''

De vijfde put is nodig voor CO2-injectie. Het Terschellinger gas bevat een erg hoog percentage CO2. Het percentage in het gas wordt teruggebracht van 15 naar 3 procent. Na behandeling kan de CO2 worden teruggepompt. Het alternatief is de CO2 de lucht in te blazen. Tulip Oil wil de gasbehandeling en de CO2-verwijdering het liefst op het eiland laten plaatsvinden. Afvalstoffen worden met vrachtwagens en vrachtboten naar de vaste wal gebracht.

Tulip Oil kan echter het gas onder Terschelling ook offshore vanaf de Noordzee winnen. Net zoals er ook op de Noordzee boven Ameland gas gewonnen wordt. Het is bijvoorbeeld mogelijk vanaf een platform op 3 kilometer uit de kust, precies buiten de natuurzones. Het platform zal daar ongeveer 23 jaar blijven. Maar het kan ook met onderwaterputten en een platform op 10 of 20 kilometer uit de kust. Een 40 kilometer transportleiding door de Noordzee brengt het gas naar het hoofdtransportnet NTG.

Minister Kamp stelde begin april 2015 in antwoord op Kamervragen ook al vast dat boringen in het Werrelderfgoedgebied niet aan de orde zijn. Het veld Terschelling-Noord ligt immers in hoofdzaak in de Noordzeekustzone.

Daar zit dus nog een adder onder het gras. In de amendementen wordt gesproken over in en nabij de Waddenzee en Waddeneilanden gelegen natuurgebieden, over Natura 2000, over door Unesco aangewezen werelderfgoed. Maar de Noordzee wordt niet genoemd. De minister wijst de Tweede Kamer nadrukkelijk op het feit dat het eiland Terschelling en de Noordzeekustzone buiten de planologische bescherming vallen van de Waddenzee.

Advies Mijnraad

Minister Kamp is van plan om in juli of augustus 2015 een besluit over de vergunningsaanvraag te nemen. In antwoord op Kamervragen heeft hij beloofd dat de gemeente Terschelling en het provinciebestuur van Fryslân ,,nadrukkelijk betrokken" worden. Maar Kamp beslist uiteindelijk op advies van de Mijnraad. En die maakt dit advies vooral op economische gronden, tenzij de Tweede Kamer nu in meerderheid anders beslist. De politieke steun groeit.

Laatst gewijzigd op 01-05-2015 om 16:33 uur