PvdA weigert pluche tegen elke prijs

De PvdA in Fryslân ,,is rekke, mar net ferslein’’. Maar de druiven zijn zuur en het gemor zwelt aan.

In de statige statenzaal van het Provinsjehûs in Leeuwarden is alle aandacht voor de PvdA. Er is alle aanleiding voor, vanwege het forse verlies bij de verkiezingen voor Provinciale Staten op 18 maart. Maar nog pijnlijker, sinds de Tweede Wereldoorlog zit de partij voor het eerst in de oppositiebanken.

Jannewietske de Vries, het anders zo opgewekte boegbeeld van de partij, moet slikken. De verkiezingsuitslag, waarbij de partij procentueel een derde kleiner is geworden, voelt als een vuistslag. Dat de PvdA niet kan meedoen met het besturen van de provincie, dat is een nieuwe slag.

De aanvoerder wil getuigen van veerkracht. ,,De PvdA is rekke, mar net ferslein.’’ De pijn is voelbaar. Jannewietske de Vries gebruikt termen als ,,oan de kant set’’ en ,,ûnfertsjinne en ûnnedich’’.

Met enige trots maakt ze duidelijk dat de PvdA ,,net tsjin elke priis’’ in een college wil met CDA. Maar er waren op voorhand geen blokkades. Ook niet over het aantal gedeputeerden. ,,Wy binne oan de ynhâld net ta kommen, it wie earder foar it CDA al dúdlik dat it sûnder de PvdA soe.’'

Voor de PvdA had een college van vier partijen en vier gedeputeerden bespreekbaar kunnen zijn. ,,It lykwicht yn it kolleezje is ek te finen yn de swierte fan de portefeuilles.’’ De PvdA had het CDA zelfs willen helpen om €20 miljoen op te hoesten als compensatie voor de door het CDA beloofde verlaging van de provinciale motorrijtuigenbelasting, beweert De Vries.

Het chagrijn bij de PvdA is groot. ,,De kearn fan alles is de ferkiezingsútslach. Dat it foar it grutste part stimmen foar Den Haach wienen. Dat kiezers amper stimd ha foar Fryslân. Soks is soer, omdat wy ús kampanje der op rjochte hienen wat wy de ôfrûne jierren foar Fryslân klearmakke ha’’, zegt De Vries.

De Vries heeft het in de afgelopen weken na de verkiezingen moeilijk gehad, ze wil het wel bekennen. ,,It is foaral de teloarstelling oer dy ferkiezingsútslach.’’ Dat ze niet opnieuw gedeputeerde wordt, het doet zeer. ,,It is sa’n momint wêrfan je hope dat it nea komme sil. Wy binne oan de kant set. Soks is in teloarstelling.''

'Ik soe it wer sa dwaan'

Tijd voor conclusies. Want binnen de Friese PvdA-gelederen klinkt gemor. Het is niet niks dat de PvdA van de kiezers een pak slaag krijgt en nu in Fryslân ook het bestuurderspluche mist. Had het boegbeeld van de Friese PvdA dingen anders moeten doen? ,,Nee, dy kampanje gie oer ynhâld, oer alles wat wichtich is foar in better Fryslân. Dat soe ik wer sa dwaan, as it oer mocht.’’

Heeft de PvdA in de gesprekken met informateur Geart Benedictus zijn hand overspeeld? ,,Nee, wy binne oan it petear oer ynhâld mei de oare partijen net iens takaam. Op tongersdei wie de kar al makke.’’ Te halsstarrig? ,,Wy binne in partij dy’t stiet foar ynhâld, dy’t ek ticht by harren kearn bliuwe wol.’'

Jannewietske de Vries zal het de komende tijd nog veel moeten uitleggen. Ook aan de kritische achterban. Er is wel storm binnen de partij, maar de huidige partijtop is ook vastberaden om te bouwen aan een herkenbare PvdA-koers. Moeten daarvoor bij de PvdA in Fryslân koppen rollen? ,,Wy binne ien front’’, zegt De Vries.

Ook bij het gewestelijk bestuur van de PvdA? ,,Ik wit wêr ast op ta wolst. Der is gjin oanlieding.’’ Het Heerenveens ongenoegen over de PvdA, ze weet ervan. ,,Mar nee, ik bin der net bang foar.''

Blosjes op de wangen

Heel anders is het voor Sander de Rouwe, het Bolswarder Tweede Kamerlid dat het CDA in Fryslân weer blosjes op de wangen moet geven. Een Elfstedentocht op kunstijs, dat verkiezingslokkertje mislukte. Maar de verkiezingsbelofte om de provinciale motorrijtuigenbelasting met €20 miljoen te verlagen, die werkte wel. Hoe dat overigens precies gefinancierd gaat worden, dat is nu nog onduidelijk.

Niettemin, hij begrijpt niet waarom het voor de PvdA zo belangrijk was om die opcenten zo te verdedigen. En ja, hij is zich bewust dat er aan de verkiezingscampagne soms scherpe kantjes zaten. ,,Een frisse wind, ja. Maar dat is wat anders dan dat we het helemaal anders zullen doen.’’

De Rouwe hoopt dat snel spijkers met koppen kunnen worden geslagen. Informateur Geart Benedictus gaat verder als formateur. Andere partijen prijzen hem om hoe hij het tot nu toe heeft gedaan. Hij moet proberen bruggen te slaan tussen bijvoorbeeld VVD en SP. Over sociaal beleid en bijvoorbeeld de veeteelt hebben beide partijen uiteenlopende standpunten.

Maar niemand die echt gelooft dat hij er niet in zal slagen om een coalitie van CDA, VVD, FNP en SP te smeden. Daarmee is anno 2015 een eind gekomen aan ,,de ivichduorjende en fanselssprekkende koalysje fan CDA en PvdA’’, zoals Retze van der Honing van GrienLinks het verwoordt. Hij beschouwt dit als ,,winst foar Fryslân en foar de demokrasy’’.

Namens GrienLinks, toch een van de verliezers van deze verkiezingen, breekt Van der Honing een lans voor de kleine partijen. Maar daar bedoelt hij alle partijen mee. Want geen enkele partij is meer groot, vindt hij, ook het CDA met negen zetels en de PvdA met zeven zetels niet. ,,Dat sa gek is ien deputearre per partij no ek wer net.’'

Van der Honing maakt gewag van ,,folle iepener koalysjeûnderhannelings’’. Ook dat is een openbaring. Zo leuk was het in de afgelopen decennia immers niet om een nieuw college van gedeputeerden te vormen. Het waren vooral onderhandelingen over macht, posities en personen. Tot ontzetting en verbijstering kon ook zo maar een partij buiten de boot vallen, zoals de VVD vier jaar geleden mocht ervaren.

Depolitiseren of ,wy seure der net oer'

Alle partijen kijken nu al uit naar het collegeprogramma op hoofdlijnen. Vooral die term hoofdlijnen spreekt zeer aan. De VVD doet alvast manmoedige pogingen om het winddossier tot behapbare proporties terug te brengen. VVD-leider en beoogd gedeputeerde Klaas Kielstra spreekt over ,,depolitiseren’’. Volgens Van der Honing is dat hetzelfde als ,,wy seure der fierder net oer’’.

Er is een nieuwe lust bij politieke partijen om mee te doen. Zo erg zelfs, dat in de statenvergadering een motie van D66 unaniem is aangenomen ter aanmoediging van CDA, VVD, FNP en SP om vooral ook de ingebrachte punten van alle andere partijen mee te nemen in het collegeprogramma. Sommige partijen (GrienLinks, 50Plus) willen zelfs meepraten en steun aan de coalitie verlenen, zonder dat ze er een gedeputeerde voor terug hoeven.

Ook voor de PvdA kan het nog, al is de kans klein. ,,Mar it kolleezje is der noch net’’, zegt Jannewietske de Vries. ,,Oer de ynhâld moat no noch praat wurde.''

Laatst gewijzigd op 08-04-2015 om 00:03 uur