Foto: Gele kornoelje in bloei op 8 januari 2016/NatureToday

Natuur ontwaakt: nog eerder last van muggen en hooikoorts

De natuur is ontwaakt. Deze ligt in 2016 zes weken voor op schema. Leuk, al die bloeiende sneeuwklokjes en fladderende citroenvlinders. Maar het betekent ook nog vroeger last van plagen uit de natuur.

Door De Redactie

De lente is er al als het nog volop winter is. Het voorjaar van 2016 is eigenlijk al in december 2015 begonnen met al bloeiende hazelaars en her en der in Friesland parende futen.

Het is geen incident, want in de afgelopen vijftien jaar ligt de natuur in de meeste jaren fors voor op het schema. Gemiddeld is het voorjaar een maand eerder dan vijftig jaar geleden. Zo extreem als in 2016 is het nog niet eerder beleefd.

De blauwe druifjes staan volop in bloei, de hazelaars zijn al bijna uitgebloeid en de elzen produceren volop stuifmeel. Het maarts viooltje en de gele kornoelje zijn twintig dagen vroeger dan in de vorige eeuw gebruikelijk was. Het bloeiend fluitenkruid van 8 januari is het overtuigend bewijs dat de lente heel erg vroeg is.

Klimaatverandering

Het vroege voorjaar heeft alles te maken met de klimaatveranderingen. Maar is de zomer dan ook vroeger? En de herfst? Bioloog Arnold van Vliet van Wageningen Universiteit ziet een eerder begin van de zomer, maar de herfst schuift  in geringere mate. De gemiddelde vervroeging van de zomer is twaalf dagen met als topper die van 24 dagen in 2007, de herfst is gemiddeld negen dagen later met als topper die van 19 dagen in 2006.

Het is vooral het winterseizoen dat echt anders is. Van alle seizoenen is de temperatuur in de winter het sterkst toegenomen. De gemiddelde temperatuur lag in de vijftien jaar van de nieuwe eeuw 1,8 graden Celsius hoger dan een halve eeuw geleden. Tot nu toe was de natuur in het jaar 2008 het meest van slag. Toen begon de ontwikkeling van planten 33 dagen eerder dan normaal. Alleen in 2010 was de natuur 6 dagen later.

Vroege natuur betekent ook alle ruimte voor vijf plagen.

  • Muizen en ratten bijvoorbeeld zijn in hun element met een zachte winter. Dan beginnen ze snel welig te tieren. En muizen kunnen heel snel met heel veel zijn, zo hebben ze in Friesland al bewezen.
  • Hooikoortspatiënten hadden het in december 2015 al te kwaad. Het stuifmeel van de hazelaar was irritant. Door de vroege bloei van elzen en vele andere vroege soorten duurt het pollenseizoen meer dan een half jaar. Nederland kent de afgelopen jaren grote hooikoortsgolven met veel waarschuwingen en veel gezondheidsklachten. Op de websitie www.pollennieuws.nl is het te volgen.
  • Muggen houden van de combinatie van hoge temperatuur en voldoende vochtigheid. Zodra de goede mix er is, gaan ze los. Het enige wat ze dan nog kan treffen is een flinke nachtvorst. Dat ruimt dan weer mooi op.
  • De eikenprocessierupsen houden van een zachte winter. En als het voorjaar vroeg inzet, dan zijn ze er als de kippen bij om een plaag te zijn. In vorige warme jaren was het ook steeds raak. De haartjes van de eikenprocessierups geven veel irritatie aan luchtwegen, ogen en huid.
  • En dan nog het ongedierte dat het boerenland de gewassen tot prooi maakt. Het vroege voorjaar is bijvoorbeeld ideaal voor de emelten, de rups van de langpootmug. Dit richt schade aan, tenzij de roeken deze weten te verschalken. Een boer gruwt van een emeltenplaag. Maar voor de weidevogels is een bont insectenleven in het vroege voorjaar een heerlijkheid. De kieviten zijn er al een tijdje en zij kunnen voldoende voedsel heel goed gebruiken.

Natuurkalender

De opzienbarende verschuivingen in de natuur zijn goed te zien in de natuurkalender (www.natuurkalender.nl) . Duizenden vrijwilligers houden sinds 2001 precies bij wat er in de natuur gebeurt. Zo komen er 180.000 waarnemingen binnen over eerste citroenvlinders, eerste boerenzwaluwen en eerste bloeiende hazelaars. Er is ook nog historisch perspectief, want onderzoekers hebben 120.000 historische waarnemingen uit de periode 1868 tot 1968 gedigitaliseerd. 

Laatst gewijzigd op 08-02-2016 om 00:28 uur




Meer De dag

Friese paarden missen Gouden Koets

Prinsjesdag 2016: burgers tonen meer vertrouwen in de economie, door het kabinet is een begin gemaakt met het uitdelen van extraatjes, maar het achtspan Friese paarden mag niet voor de Gouden Koets. Ze trekken de Glazen Koets met daarin de koning en de koningin. 

Door De Redactie

Het jaar dat de Friese zomer wegbleef

Weerinstituut KNMI spreekt van een statistisch slechte zomer. Er zijn in 2016 nog maar weinig mooiweerdagen geteld. Maar precies tweehonderd jaar geleden was er pas echt reden tot klagen. 1816 staat te boek als het jaar dat de zomer wegbleef. 

Door De Redactie
 

Pasen: veelvreterij met eieren en 30 liter bier

Tijdens de paasdagen eten we in ons land zo'n 32 miljoen eieren. Voor ieder twee zeg maar. De Grouster dominee Joost Hiddes Halbertsma ontpopte zich in de negentiende eeuw tot landelijk kenner van paaseieren. Veelvreterij met Pasen, hij rilde ervan.

Door De Redactie
 
 
 
 
 
 

Herfst en dat met de sombere knolparasolzwam

Het is volop herfst. Maar het aantal paddestoelen loopt al jaren terug. De bossen van Lauswolt zijn een walhalla voor paddenstoelkenners. Hier groeien 175 verschillende soorten. Dat is meer dan waar ook in Friesland.

Door De Redactie
 

Alles wijst op een koude winter

Het wordt volgens sommige weerkijkers een koude winter. Misschien wel de koudste in vijftig jaar. Al op 12 oktober 2015 is het bitterkoud met ijs op de ruiten.

Door De Redactie

Gevraagd: wilde plannen voor Tsjûkemar

Het Tsjûkemar is nu soms spookachtig. Maar het kan flitsend worden. Met een elektrische waterskibaan, een hoek voor kitesurfen, eilandjes die tribune zijn voor het skûtsjesilen. En ja, langs de snelweg A6 in het meer kan iets met allure. Weg met seks.

Door Bert de Jong
 

Friese paarden gaan Gouden Koets missen

Voor de Friese hengsten Pyke, Lieuwe en Nolle is het de vraag of ze ooit nog op Prinsjesdag de Gouden Koets zullen trekken. Na Prinsjesdag 2015 is de koets drie tot vier jaar uit roulatie voor groot onderhoud.

Door De Redactie
 

Tik op de vingers om brug bij Deinum

De brug in de N31 bij Deinum mag dan verwijderd zijn, de gemeenteraad moet nog wel duidelijk maken waarom er geen fietsbrug voor in de plaats komt. De Raad van State vindt dat de gemeente het huiswerk over moet doen.

Door De Redactie
 
 

Joure viert skûtsjefeest

Het kampioenschap van het Jouster skûtsje is een kampioensfeest voor duizenden Jousters geworden. De Jousters zijn net zo uitgelaten als de bemanning. 

Door De Redactie

Oudste zeilschool? Staat in Sneek

Friesland zeilt. Het komt door de Eerste Friesche Zeilschool, kortweg de EFZ. Het was de allereerste van heel Nederland, opgericht in het oorlogsjaar 1941. Tegen dilettantisme op het water.

Door De Redactie
 
 
 
 
 

Keningsswipedei in Leeuwarden

Niet kaatsen, schaatsen of fierljeppen, maar harddraven was in de negentiende eeuw de meest populaire sport in Friesland. Zaterdag is het is na een eeuw weer Keningsswipedei in Leeuwarden.

Door De Redactie
 
 
 
 

Koud? In 1902 was het pas koud!

Het geklaag over de kou is niet van de lucht. Gelukkig, de eerste week van juni heeft warme dagen, voorspelt weerman Piet Paulusma. De mei van 2015 was te koud. Maar het kan altijd erger.

Door De Redactie
 

Er zijn elke maand weer minder werkers

De wereld nu eens in werkenden en niet in werklozen. Van de 12,7 miljoen mensen tussen de 15 tot 75 jaar hebben er 8,3 miljoen een betaalde baan. Maar er is iets geks: de beroepsbevolking wordt elke maand 5000 mensen kleiner.

Door De Redactie

Oplossing wegen: bermbelasting trekkers

Er is veel onderhoud aan Friese wegen nodig. De Partij voor de Dieren legt de schuld bij de trekkers. Deze belasten de wegen. En ook de bermen. Een bermbelasting voor trekkers moet de oplossing zijn. 

Door De Redactie
 

Nieuwe energie voor Fryslân

Het coalitieakkoord van CDA, FNP, VVD en SP maakt duidelijk wat het Fries provinciaal bestuur de komende vier jaar van plan is. De provinciale motorrijtuigenbelasting gaat vier jaar lang jaarlijks €20 miljoen omlaag.

Door De Redactie
 

Heel Friesland aan de Workumer el

Waardeloos was het, in de Middeleeuwen. Iedere plaats had zijn eigen lengtemaat. Voer voor veel gesjoemel. Daarom werd in 1504 de Workumer el ingevoerd, de standaardmaat voor heel Friesland. Nu is ie terug.

Door De Redactie
 
 

Onze allochtonen? Dat zijn de Duitsers!

Het zijn niet de Antillianen, niet de Turken en niet de Marokkanen. Nee, de Duitsers vormen met afstand de grootste groep allochtonen in Friesland. De Indonesiers komen op een tweede plek, de Polen op een derde.

Door De Redactie
 

Het eerste lintje ging naar de commissaris

Lintjesregen. In Friesland dit keer 81toegekende lintjes, veel minder dan voorgaande jaren. Het allereerste lintje daalde in juni 1892 op Friesland neer. De commissaris der koningin was een van de twaalf ontvangers.

Door De Redactie
 
 

Nooit eerder zo veel teken

Nooit eerder sloegen de teken zo massaal toe als het eerste halfjaar van 2015. Biologen waarschuwen voor een nieuw recordjaar. Juist op Friese grond, vanwege de muizenplaag.

Door De Redactie
 

Krimpgebied heeft vrouwen nodig

Je zult er maar wonen, in Noordoost-Friesland. Krimpgebied. De Tweede Kamer trekt er een debatdag voor uit. Toch helpt debatteren niet alles. Een krimpgebied heeft vrouwen nodig.

Door De Redactie
 
 

Je veter zit los

De klad lijkt er in te zitten, in goede 1-aprilgrappen. Toch is het woensdag weer uitkijken geblazen.

Door De Redactie
 

Kiplekker ondanks de vogelgriep

Zo’n kip die besmet is met de milde vorm van vogelgriep merkt er niet zoveel van. Hoogstens voelt zij zich even wat minder fit. Een mens zou zeggen: een beetje katterig, maar je gaat er wel om naar je werk.

Door De Redactie
 

De informateur is zo oud nog niet

Jouster Geart Benedictus (62) is de informateur die een nieuw Fries college van gedeputeerde staten mag boetseren. Je zou bijna vergeten dat deze erebaan nog maar pas bestaat.

Door De Redactie
 
 
 

Eigen regels, geen groene ambtenaren

In de provincie waar alle ruimte is, daar moeten boeren en burgers ook de ruimte krijgen. Deze retoriek van het CDA gaat erin als een preek in een ouderling op het verkiezingsdebat van LTO Noord in Leeuwarden. Er is weerwoord.

Door Redactie
 

Wat een geluk, Friezen helpen graag

Friezen steken maar wat graag de handen uit de mouwen op de school van hun kinderen. Landelijk gaan ze daarmee ruim aan kop, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Door De Redactie

Eerste kievitsei

De kieviten buitelen al volop dit voorjaar van 2015. Meer dan andere jaren zelfs, althans zo lijkt het. 

Door Redactie
 
 
 
Pagina 1 van 1