Gouden onderhoud Groene Draeck blijft; Fries Statenjacht op €20.000

De Groene Draeck krijgt een gouden onderhoud. Dit tot ongenoegen van de Tweede Kamer die het allemaal te duur vindt. Het onderhoudsbudget van de koninklijke Lemster aak is na alle ophef iets verlaagd. Logisch, want het Friese statenjacht Friso kost in vergelijking ,,een habbekrats''. 

De Tweede Kamer vindt in meerderheid dat de onderhoudskosten voor De Groene Draeck te hoog zijn. Andere werven laten weten het onderhoud de helft goedkoper kunnen en willen doen. Toch blijft het bij Defensie. Dan is er geen gedoe met Europese aanbestedingen.

Een bedrag van €95.000 voor jaarlijks onderhoud is fors. Blom in Hindeloopen is specialist in Lemster aken. Premier Mark Rutte heeft dit bedrijf gevraagd. Wat blijkt, het kan iets goedkoper. Blom komt voor vijf jaar onderhoud op €434.000, de Marinewerf op €475.000. Voordeel is ook nog dat Blom gespecialiseerd is.  

Daar had de politiek zich iets anders bij voorgesteld. De PvdA acht de hoge onderhoudskosten niet passen in een tijd van bezuinigen. Andere partijen steunen deze opvatting. CDA, Christen Unie en SGP vinden echter dat de afspraak over het onderhoud uit het verleden een erezaak is. Niettemin, er is enige progressie. Het jaarlijks onderhoudsbudget is verlaagd naar €87.000.

Het is de meest besproken boot van Nederland, vooral vanwege de kosten. Aan de Lemster aak De Groene Draeck werd in 2005 zelfs €304.000 aan onderhoud uitgegeven en in 2010 €326.000. Voor dat soort bedragen heb je bijna een nieuwe. In de afgelopen vijf jaar is er €223.000 meer uitgegeven dan gepland.

Erezaak

Premier Mark Rutte schiet er ook van in de lach. Het is ook wel veel geld, realiseert hij zich, maar toch: afspraak is afspraak, het is de belofte uit 1957. Om de kosten beter in de hand te houden, is er een deskundig bureau ingeschakeld. Deze adviseurs hebben vastgesteld dat De Groene Draeck geen standaard Lemster aak is. Dit komt vanwege het bijzondere interieur en exterieur, het hoog representatief karakter en de ouderdom. Conclusie: voor het noodzakelijk nauwkeurig en intensief onderhoud is vanaf 2016 jaarlijks €95.000 nodig.

Voor dit bedrag is het standaard en het aanvullend onderhoud geregeld. Het boodschappenlijstje ziet er alsvolgt uit: schoonmaken, schuren, lakken, schilderen, werk aan romp, boeisel en roef, transport, winterstalling, voortstuwingsinstallatie, kuipvloer en houtsnijwerk. En zo gauw de touwen een beetje rafelig zijn, is er vervanging. Ieder jaar opnieuw. Alles is pico bello op het plezierbootje van prinses Beatrix.

Zo duur onderhoud? Dan moeten het dus rijkaards zijn die een Lemster aak bezitten. Mannen als makelaar Cor van Zadelhoff en kok Joop Braakhekke draaien hun hand er niet voor om. Maar de meeste eigenaren van de 424 officieel in het stamboek van rond- en platbodemjachten geregistreerde Lemster aken betalen echt niet zoveel aan onderhoud. Ze zijn geen Gekke Henkie.

Hooguit €20.000

Normaal kost onderhoud van een Lemster aak geen €95.000, maar hooguit €20.000. Er zijn heel wat Friese bedrijven die zo'n jacht zelfs voor minder in de watten leggen. Nou vooruit, Sytze Kooi van Sailcharter Friesland rekent even ruim: €25.000. Daarbij is het volgens hem verstandig om rekening te houden met het eens in de vijf jaar vervangen van de zeilen en groot onderhoud aan de motor. Tel er daarom een jaarlijks bedrag van €7500 bij op. 

,,Het bedrag komt in de buurt van een JSF'', moppert Alexander Pechtold van D66. Hij begrijpt echt niet waarom het ministerie van Defensie zoveel kosten in rekening brengt voor het onderhoud van het speeltje van prinses Beatrix. Het werk wordt uitgevoerd door de Marinewerf in Den Helder, een exclusieve opdracht. Begrotingstechnisch kan het werk zo listig in de rijksbegroting worden weggewerkt. Maar het jacht is vanwege de hoge kosten al decennia een steen des aanstoots voor politici. SP'er Ronald van Raak opent opnieuw het vuur.

Statenjacht 

Een vergelijking met het Friese statenjacht Friso dringt zich op. Het is de trots van het Friese bestuur, vooral voor representatie. De schippers Gerhard Pietersma en Auke Drost zijn ware ambassadeurs voor Fryslân. Voor een tochtje met deze oude houten boeier komen belangrijke mensen graag naar Fryslân. Het werkt, zo worden in de provincie belangrijke zaken beklonken. Zeker zestig dagen per jaar vaart Friso met gasten over de Friese wateren. 

Jaarlijks vraagt Friso onderhoud. Zelfs veel meer dan De Groene Draeck, want het gaat hier om een houten schip. Ieder jaar wordt de in 1894 door de vermaarde Jouster scheepsbouwer Eeltje Holtrop van der Zee (Eeltsjebaes) gemaakte boeier onder andere geschuurd en gelakt, de motor krijgt een beurt en alles wordt nagelopen. Zeg maar hetzelfde takenlijstje als bij De Groene Draeck. De eervolle opdracht is neergelegd bij de werf Joh. van der Meulen in Sneek.

Jubileum

Het is feest bij deze werf, als in het weekeinde van 26 september 2015 het 135-jarig jubileum wordt gevierd. In volle glorie ligt ook het statenjacht aan de wal bij werfbaas Henk van der Meulen. Met de door oud-statenjachtschipper Anne Tjerkstra zo mooi met skûtsjeschippers beschilderde fok omhoog. Het is nog meer lachen, als de onderhoudskosten van De Groene Draeck ter sprake komen. Er is groot ongeloof. In vergelijking daarmee gebeurt het onderhoud van het Friese statenjacht voor een 'habbekrats'. Gemiddeld over de jaren is het ongeveer €20.000. 

In 2011 waren de kosten flink hoger. Toen kreeg de boeier een flinke restauratie, een post extra onderhoud van €33.000. Het jacht werd onder andere voorzien van nieuwe berghouten en boeisels. Een fotoserie in de werfschuur laat zien hoe het schip flink onder handen is genomen, tot aan de kleinste details, onder andere met nieuw bladgoud. En in 2014/'15 is de binnenbetimmering en het hang- sluitwerk gerestaureerd. Een forse extra rekening van €45.000.

Eerlijk gezegd is er in meer dan een eeuw tijd zoveel hout vervangen en gerestaureerd dat er van de voor de Friese commissaris van de koningin B. van Harinxma thoe Slooten gebouwde boeier weinig origineels meer over is. In het voorjaar van 1944 verwoestte een brand het voorste gedeelte van het schip. Ja de kajuit, die is nog zoals die was.

Droom voor Beatrix

Prinses Beatrix hecht aan de originaliteit van De Groene Draeck. Het schip moet er pico bello uitzien, het is een bezit met emotie. Het is het verjaardagscadeau van het volk aan de prinses, toen zij op 31 januari 1956 achttien jaar oud werd. Prinses Beatrix was verrast en hoogst verheugd, klapte van blijdschap in de handen en noemde het aanbod ,,een droom''.

Nu nog vindt prinses Beatrix De Groene Draeck het mooiste schip van Nederland. Het jacht geeft haar vrijheid en ontspanning, zegt ze. Ze geniet ervan als het jacht ligt aangemeerd en wordt bewonderd. 

Waarom betaalt ze het dan niet zelf? Simpel antwoord. Met een royaal gebaar is destijds bij de schenking vastgelegd dat het onderhoud van het jacht voor rekening van de staat is. Minister Elmert van Middelkoop heeft in 2007 al korte metten gemaakt met de suggestie om daarmee te stoppen. ,,Beëindiging van die afspraak past niet bij de intentie waarmee de Nederlandse bevolking De Groene Draeck heeft geschonken.''

Maar toch. Beatrix begrijpt de terugkerende commotie over de kosten van haar privébezit. Het lijkt haar in 2010 dan ook niet anders dan ,,fair'' om de kosten voor het noodzakelijke groot onderhoud zelf te betalen. Het is een jacht vooral voor privé, erkent ze. Het is voor het eerst in een halve eeuw, maar roest heeft mankementen veroorzaakt en het dek moet eraf. Een kostenpost van €326.000. De Groene Draeck kan daarna weer een halve eeuw mee, maar krijgt nu wel ieder jaar een heel dure beurt. 

Laatst gewijzigd op 14-10-2015 om 22:15 uur