Prijsval melk, maar kaas marcheert

Melk heet goud te zijn. Maar de waarde is als boter gesmolten. Boeren vragen zich ineens af hoe ze al de nieuwe stallen moeten betalen.

In een jaar tijd is de waarde sterk gezakt. Was het in 2014 nog 42 cent voor een kilogram melk, nu is het 28 cent. Dan boffen de Friese boeren nog, want in Nieuw-Zeeland krijgen ze maar 21 cent. Wereldwijd is de prijs van melk 40 procent gedaald naar het laagste niveau in vijf jaar.

Boeren melken te veel. Vandaar de zware prijsval op de wereldzuivelmarkt. Deze is een direct gevolg van de forse melkproductie in landen als Nieuw-Zeeland en het wegvallen van de vraag in Rusland en China. De Chinezen voeren de helft minder zuivel in als in andere jaren.

De mondiale melkproductie is in 2014 al fors gestegen. In de Verenigde Staten was een plus van 3 procent, in Nieuw-Zeeland 12 procent en ook in Europa 5 procent. Hierdoor moet ongeveer 10 miljard kilogram melk extra worden afgezet.

Boeren willen graag veel melken, ook de Friese. Alleen was het de afgelopen dertig jaar in de Europese Unie aan banden gelegd. Zo werd een krap aanbod gecreëerd. Nu de melkquotering per 1 april is beëindigd, zijn de remmen los.

Maar dit is niet echt de verklaring voor de huidige lage prijs. Deze is te vinden in het wegvallen van Rusland als exportmarkt vanwege de boycot en een kleinere vraag vanuit China.

Nederland is groot als zuivelland. De 1,6 miljoen koeien produceren 12,2 miljard kilogram melk. In de afgelopen decennia is de Nederlandse melkveestapel kleiner geworden. Minder koeien geven nu meer melk.

In Nieuw-Zeeland is alleen al in het afgelopen decennium de melkproductie verdubbeld. Nu zijn daar de 4,8 miljoen koeien goed voor 18,8 miljard kilogram melk. De veehouderij is er grootschalig, gemiddeld heeft een bedrijf er ruim vierhonderd koeien.

Al enige tijd waarschuwen Rabobank en accountants de Friese boeren. Ze hebben alle reden, want er is in de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in nieuwe stallen in Friesland.

Grofweg is van elke kilogram melk vijftien cent voor voer, dierenarts en andere bedrijfskosten. De rest blijft dan over voor financieringskosten. Menig grote boer heeft tegenwoordig een lening van meer dan €1 miljoen bij de bank, dus dat wordt scherp aan de wind voor rente en aflossingsverplichtingen.

Gelukkig is er kaas. Zoals de schrijver Willem Elsschot in het boek Kaas al optekende: 'Kaas marcheert altijd'. De prijs van kaas blijft stabiel, voor de groothandel op zo'n €2,75 per kilogram. Dit is gunstig voor de Friese boeren, want het grootste deel van hun melk verdwijnt in de kaasbak. 

De pijn wordt gevoeld in Leeuwarden bij de Condensfabriek. Daar maken ze melkpoeder voor export. Nu snap je waarom er 140 mensen moeten worden ontslagen. De wereldmarkt regeert.

Laatst gewijzigd op 05-06-2015 om 17:17 uur