Stop het referendum, te beginnen in Witmarsum 

Democratischer kan het niet. Laat elke burger zijn mening geven over dat ene vraagstuk. Met een referendum weet de politiek precies hoe het volk er op dit moment over denkt. Tot zo ver de theorie. In de praktijk is het referendum een enorme vergissing. 

De gemeente Súdwest-Fryslân vermeed de fout die elders in het land werd gemaakt. De bevolking werd vanuit Sneek niet overdonderd met het ontwerp van een collegebesluit voor een asielzoekerscentrum, waarin alles al tot in detail was geregeld. De inwoners van Witmarsum ontvingen een keurige brief met het voorstel. Er zouden driehonderd vluchtelingen kunnen worden gehuisvest in het leegstaande klooster naast de katholieke kerk. En de Witmarsumers kregen een invitatie voor een avond met uitleg in het voormalige gemeentehuis. 

De bijeenkomst verliep voorbeeldig. Ruim vierhonderd van de ruim zeventienhonderd inwoners kwamen opdagen. Hier was de zaal niet op berekend. Ter plekke werd de avond in tweeën geknipt. De bewoners die te laat kwamen om nog bij de eerste sessie aan te schuiven, met uitleg van burgemeester Hayo Apotheker en een vertegenwoordiger van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), wachtten geduldig tot de volgende ronde begon. 

Er werd niet geschreeuwd, laat staan geduwd en getrokken, er gingen geen hekken om, er vlogen geen stenen door de lucht, een aangekondigde protestdemonstratie bleef uit bij kennelijk gebrek aan belangstelling. Er waren Witmarsumers die vinden dat de gemeente, en in dit geval hun dorp, een steentje moet bijdragen aan de warme opvang van sneue vluchtelingen. Er waren Witmarsumers die het land sowieso al vol genoeg vinden. En er waren vooral veel tussenstandpunten: prima, langdurige opvang, maar geen driehonderd. De helft zou mooi genoeg zijn. 

Eén asielzoeker per zes dorpelingen is heel veel 

Dat was op dinsdagavond. Op woensdagmorgen zette ik, het was tien voor acht, de auto op het parkeerterrein voor de Witmarsumer supermarkt van Poiesz, naast de katholieke kerk en het leegstaande klooster. Niet uit journalistieke belangstelling voor de plaats delict, maar als oppasopa. Arriveer ik vroeger dan acht uur bij dochter, vriend en de drie kotertjes, dan vererger ik het toch al chaotische ochtendritueel in de Bewaarschoolstraat. Maar de rit in de ochtendspits valt altijd mee, dus wacht ik bij Poiesz met een voorlopig laatste sigaretje tot de hervormde klok acht uur slaat. 

Driehonderd vluchtelingen, peinsde ik, ontheemd, onzeker over hun toekomst, vaak getraumatiseerd door wat ze in Syrië, Irak, Afghanistan moesten meemaken, de onvoorstelbare reis die ze al dan niet met kleine kinderen achter de rug hadden. Aan de andere kant: een rustig, prettig, zeg maar genoeglijk saai dorp midden in de Friese weilanden. Met gelukkig nog voorzieningen: naast de supermarkt een echte bakker, mooie kroeg, wat andere nering, goed openbaar vervoer. 

De opvang voor vijf jaar, met mogelijke verlenging, zou afgerond neerkomen op één asielzoeker per zes dorpelingen. Dat is veel. Heel veel. En het land zou te klein zijn als die norm werd toegepast in een randstedelijke stad. willekeurige voorbeelden: in Hoek van Holland (ruim 10.000 inwoners) een COA-centrum voor 1700 vluchtelingen, in Lisse (23.000 inwoners) 3800 vluchtelingen, in Gouda (71.000 inwoners) 11.000 vluchtelingen. Volstrekt ondenkbaar. 

Zwijgend wordt in het hokje alsnog 'tegen' aangekruist 

In de ochtendschemer kijk ik naar het Witmarsumer klooster, dat eerder dienst deed als asielcentrum en later als noodopvang. Toen voor 110 asielzoekers. Eentje per zestien Witmarsumers – het verliep vlekkeloos. Nu gaan burgemeester en wethouders mee in de eis van het COA van minimaal driehonderd. Omdat het anders niet uit kan met de vaste lasten: nieuwbouw van appartementen in de grote tuin, personeel, beveiliging, gas en licht, noem maar op. 

En daar duikt het referendum op. Door tegenstanders van zo'n grootschalige opvang op dinsdagavond bedacht als nette U-bocht om de zaak te remmen. Reken maar dat heel wat van de brave, fatsoenlijke Witmarsumers die niet naar de info-bijeenkomst kwamen, of in die vergadering in alle redelijkheid hun twijfels en bezwaren naar voren brachten, in hun hart eigenlijk tegen nieuwe vluchtelingen zijn. Deze vooral zwijgende meerderheid zal tijdens een volksraadpleging, anoniem in het stemhokje, alsnog 'tegen' aankruisen. 

Dit is radicaal in strijd met de democratie, zoals wij die hebben georganiseerd. Eens in de paar jaar kiezen we vertegenwoordigers, liefst verstandige mensen, die zich verdiepen in alle problemen en er na inspraak en consultatie in onderlinge discussie over besluiten. Doen ze dit naar onze mening slecht, dan worden ze niet herkozen. En schuiven we andere, hopelijk verstandiger afgevaardigden de raadszaal in. Wie niet gaat stemmen, mag ook niet mopperen. Of in een volksraadpleging alsnog elk compromis om zeep helpen. Daarom: weg met het referendum. Te beginnen in dat aardige Witmarsum. 

Laatst gewijzigd op 19-02-2016 om 12:24 uur