Geslepen messen in Catalonië: nachtmerrie voor FNP

De Friese FNP moet zijn steun voor de opstandige Catalaanse regio heroverwegen. De twijfel groeit over de confrontatie tussen Spanje en Catalonië. Een analyse over wat de separatisten losmaken. Treurnis met een Spaans komisch tintje.

De stijfkoppigheid van de autonome regio Catalonië en de nationale regering van Spanje onder Mariano Rajoy hebben nu toch geleid tot een keiharde botsing. Madrid neemt het bestuur van de regio over. En de Catalaanse separatisten gaan de straat op om de aangekondigde creatie van de onafhankelijke republiek Catalonië af te dwingen. Hoe anders had de Friese politieke partij FNP gehoopt dat het zou lopen.

Op 1 oktober hield het Catalaanse parlement onder leiding van premier Carles Puigdemont een referendum over de onafhankelijkheid van de regio. Rajoy verklaarde het referendum in strijd met de grondwet en stuurde duizenden agenten van de Guardia Civil en Policia National om het referendum te voorkomen.

De beelden van de meppende agenten gingen de wereld over en het referendum ging toch door. Al was de opkomst met 42 procent magertjes. De tegenstanders van afscheiding bleven veelal thuis. Toch wisten de separatisten buiten Spanje in eerste instantie de indruk te wekken dat Catalonië massaal voor onafhankelijkheid had gekozen.

Onverbiddelijk

Het was 1-0 voor de separatisten. Maar Rajoy liet – gesteund door het Constitutionele Hof – niet met zich sollen. Nadat Puigdemont de maandag na het referendum eerst de onafhankelijkheid afkondigde en daarna toch weer een opening bood voor overleg hierover, reageerde Rajoy onverbiddelijk. Hij eiste een duidelijk antwoord: Heeft Puigdemont de onafhankelijkheid afgekondigd, ja of nee?

Te beantwoorden voor maandag 16 oktober om 10.00 uur. Het antwoord van Puigdemont – een verzoek tot uitstel voor twee maanden – was onvoldoende en Rajoy stelde een tweede ultimatum voor de donderdag erop. Zou Puigdemont hierop niet positief reageren en nieuwe verkiezingen uitschrijven, dan restte Rajoy niet anders dan artikel 155 in werking te stellen.

Dat artikel stelt de nationale regering in staat het bewind over een regio over te nemen, wanneer de nationale eenheid in gevaar is. Puigdemont reageerde met de mededeling dat wanneer het artikel in werking wordt gesteld – hetgeen drie dagen duurt – hij de republiek Catalonië in het leven zal roepen.

De clash is onvermijdelijk geworden. Hoe Madrid artikel 155 gaat afdwingen is nog de vraag. De nationale politiemacht is nog in Catalonië. Onderwijl slijpt de fanatieke aanhang van Puigdemont de messen en heeft aangekondigd de straat over te nemen. Er hangt geweld in de lucht.

Rijk paradijs

Inmiddels wordt wel duidelijk dat een zelfstandig Catalonië niet het rijke paradijs wordt dat de separatisten de Catalanen hebben voorgehouden. Alleen de dreiging van de onafhankelijkheid was al voldoende voor op dit moment achthonderd bedrijven uit de regio te vertrekken.

De grote banken hebben hun hoofdzetel al verplaatst uit angst de bescherming van de ECB te verliezen. Zelfs een groot bedrijf als Seat met 18.000 werknemers heeft van moederbedrijf Volkswagen al het scenario voor vertrek aangereikt gekregen. Het toerisme is met 15 procent teruggelopen sinds 1 oktober en de Spaanse rekenkamer heeft voorgerekend dat doorgaan op de ingeslagen weg Spanje 12 miljard euro per jaar gaat kosten.

De verkiezingen waar Rajoy op aanstuurt zouden door deze cijfers wel eens flink in het nadeel van de separatisten kunnen uitvallen. Veel Catalanen hebben hun buik wel een beetje vol van de fanatieke independentistas van partijen als de CUP en Junts pel Si. Zeker nu de financiële gevolgen duidelijk worden, zou dit wel eens een klap kunnen worden voor alle partijen die onafhankelijkheid voorstaan en nu een kleine meerderheid in het Catalaanse parlement hebben.

Provocaties

Veel hangt af van hoe Rajoy zal reageren op de provocaties van de fanatici. Nu twee niet politiek gebonden leiders van de onafhankelijkheidsbeweging zijn opgepakt wegen opruiing en de Catalaanse politie zich al voor muiterij moet verantwoorden is de stemming in Catalonie niet echt pro-Madrid geworden. (Nationaal) politioneel geweld zou het mogelijke voordeel kunnen doen omslaan in verlies. 

Puigdemont heeft zich evenwel in twee zaken vergist: Het mogelijke vertrek van bedrijven en de steun vanuit Europa. De Europese Unie heeft, zeker nadat Rajoy zich wat redelijker opstelde, duidelijk de kant van Spanje gekozen. Een onafhankelijk Catalonië zou, zoals de zaken er nu voorstaan, een armzalig staatje buiten de EU worden.

Ondemocratisch

De propagandamachine van de separatisten begint een beetje te haperen. Het enige wat Puigdemont nog overeind houdt is de stugge houding van de regering van Rajoy. Maar ook buiten Spanje groeit de twijfel over het democratisch gehalte van de separatisten. Het referendum is inmiddels afgeserveerd door het Hooggerechtshof als volstrekt ondemocratisch. Ook onafhankelijke observatoren van het referendum hebben hun twijfels geuit.

Catalonië is wellicht een uurtje onafhankelijk geweest. Tenslotte besloot de Spaanse senaat enkele minuten na het Catalaanse parlement het artikel 155 in werking te stellen. Daarmee maakte Catalonië in feite zelf niet alleen een einde aan de zelfverklaarde onafhankelijkheid, maar ook aan de autonomie.

Vlaggen en spandoeken

Het verzamelde journaille is in Barcelona. Daar gebeurt het allemaal, zo lijkt het. Buiten Barcelona is het alom vrede. In een toeristisch dorp als Torredembarra is er vreugde en verkeert men nog in de valse veronderstelling dat Catalonië zelfstandig is. Alom vlaggen en spandoeken. Tien kilometer verderop in het even toeristische Roc de Gaieta is er geen sprake van een opgewonden stemming. Hier volop Spaanse, niet revolutionaire Catalaanse en Europese vlaggen. De bevolking is er niet minder vrolijk om. Men geniet van de zon op het strandje, de voor de tijd van het jaar opmerkelijke warmte en het aangename zeewater. In een familiebadplaats als Cunit zit de stemming er volop in, dat wil zeggen vanwege de voetbalwedstrijd Barcelona-Athletico Bilbao.

Twintig jaar min of meer eenzijdig Catalaans onderwijs hebben hun werk gedaan. Studenten die nooit anders hebben gehoord, dan over de Spaanse onderdrukker, die heel fijntjes negatieve zaken in het Castelliaans (officiële Spaans) en positieve in het Catalaans onderwezen kregen, staan nu pal voor de Catalaanse regering.

Als het allemaal ook niet een nogal Spaans komisch tintje had, zou je er treurig van worden. Buitenlanders in Catalonië zijn – natuurlijk eigenbelang speelt een rol – woest op de separatistische regering in Barcelona. ,,Ze maken alles kapot, wat hier goed is'', zo is hier veel te horen. Daarin vinden ze medestanders van de meer economisch denkende Catalanen.

Als er een redelijker regering van bijvoorbeeld linkse signatuur in Madrid had gezeten, dan had men gelachen om die buitenlanders. Maar met de stijfkoppig centralistisch rechtse regering van Mariano Rajoy heeft eigenlijk niemand veel op. Zijn geliefde vice-premier neemt de taken over van de Catalaanse Carles Puigdemont, wiens toekomst uiterst onzeker is. Op zijn daad staat tenslotte een maximale celstraf van dertig jaar.

Rajoy heeft de steun van de instituties en de meerderheid van de Spaanse bevolking. Of Puigdemont echt kan rekenen op zijn gematigder aanhang is de vraag. Een beetje gokker zet nu in op Rajoy. Zeker als de fanatici onder de separatisten amok maken in de straten van Barcelona. Het is spannend wat er gaat gebeuren nu artikel 155 in werking is getreden. Niemand is er gerust op. Wellicht dat de FNP zijn steun voor de opstandige regio moet heroverwegen.

Laatst gewijzigd op 28-10-2017 om 10:30 uur